‘ฆาตรกรโรคจิต’ เราอาจได้ยินคำนี้จนชินหู แต่ความหมายลึกซึ้งของคำเหล่านี้แอบซ่อนเรื่องราวเชิงสังคมวิทยาเอาไว้อย่างน่าเหลือเชื่อ คำว่า ‘ฆาตกร’ ตีความหมายออกมาชัดเจนถึงบุคคลที่ก่อเหตุฆาตกรรม แต่สำหรับ ‘โรคจิต’ คือคำขยายที่มีขอบเขตเชิงความหมายและขึ้นอยู่กับการตีความตามยุคสมัย เรื่องราวจากซีรี่ส์ Monster: The Ed Gein Story เป็นตัวอย่างชั้นยอดกับการกล่าวถึงโรคจิตเภทที่ถูกระบุอย่างหละหลวมในอดีต และทำให้มิติเชิงสังคมวิทยาต้องศึกษากับชุดความคิดของคนในสังคมที่คำว่า ‘โรคจิต’ อาจครอบคลุมในส่วนที่ปัจจุบันอาจไม่ได้ถูกนิยามตามเดิมอีกต่อไป
ชีวิตของ Ed Gein ถูกนิยามว่าเป็นฆาตกรโรคจิตเพราะถือเป็นหนึ่งในต้นกำเนิดและแรงบันดาลใจสำหรับฆาตกรต่อเนื่องหลายต่อหลายคนในหน้าประวัติศาสตร์อเมริกา ทว่าเมื่อมองถึงรูปแบบความน่าสนใจเชิงสังคมวิทยาจะพบว่าเอ็ด กีนอยู่ในช่วงเวลาของการพัฒนาเชิงสังคมเช่นเดียวกัน กล่าวคือเขาถูกตีตราและวิเคราะห์พฤติกรรมตามแนวคิดของคนยุคก่อน บางครั้งรสนิยมบางอย่างที่อาจไม่ได้เกี่ยวข้องกับการฆาตกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับรสนิยมเกี่ยวกับเพศที่ถูกมองว่าหากไม่ใช่ ‘ชายจริง’ หรือ ‘หญิงแท้’ (ตามบริบทในยุค 1950s) จะกลายเป็นคนนอกรีตหรือมีความปกติทันที
Anthony Perkins ในบทบาท Norman Bates จากภาพยนตร์เรื่อง Psycho / ภาพ: Paramount Pictures
ข้อความหนึ่งในซีรี่ส์ที่ทำให้ผู้เขียนรู้สึกสะอึกและท่องเข้าไปในโลกเชิงสังคมวิทยาทันทีคือคำกล่าวของ Alfred Hitchcock ผู้กำกับภาพยนตร์สยองขวัญระดับตำนานที่เผยเหตุผลในการเลือก Anthony Perkins ในการรับบทนำในผลงานเรื่อง Psycho คือ “เพราะคุณเหมือนกับเขา” กล่าวย้อนกลับไปก่อนว่าแอนโธนี่มีรสนิยมทางเพศแบบชายรักชาย เขาไม่เคยเปิดตัวในยุคสมัยที่กำลังรุ่งโรจน์ เหตุผลเพราะอะไร…คำตอบมีเพียงอย่างเดียวคือยุคสมัยแห่งอนุรักษ์นิยมปิดกั้นและป้ายมลทินว่าสิ่งเหล่านี้คือความไม่ปกติ มันเลยเถิดถึงขนาดถูกนิยามว่าเป็น ‘โรคจิตเภท’ เลยด้วยซ้ำ ดังนั้นเกย์ในยุคนั้นจึงต้องแอบซ่อนตัวตน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับนักแสดงที่กำลังอยู่ในช่วงขาขึ้น
‘สิ่งที่ต้องปิดบัง’ หากเปรียบกับชีวิตของเอ็ด กีน อัลเฟรด(ในภาพยนตร์)คงมองว่าแอนโธนี่มีสิ่งที่ต้องปิดบังไม่ต่างกัน เอ็ด กีนกำลังปิดบังตัวตนที่อาจนำมาสู่การเป็นมนุษย์แปลกแยกทางสังคม ซึ่งเดิมทีเขาก็เป็นอยู่แล้วระดับหนึ่ง แต่สำหรับแอนโธนี่เรื่องเพศยุคนั้นไม่เหมือนยุคนี้ เขาก็ต้องปิดบัง ปิดถึงขนาดช่วงหนึ่งของชีวิตตัดสินใจแต่งงานกับผู้หญิง และลูกชาย Oz Perkins ก็กล่าวว่าไม่รู้ด้วยซ้ำว่าพ่อของตัวเองมีรสนิยมแบบใด เรื่องดังกล่าวไม่เคยพูดถึงในวงสนทนาของครอบครัวแม้แต่น้อย
Ed Gein ฉบับซีรี่ส์ภายใต้ชื่อเรื่อง Monster: The Ed Gein Story / ภาพ: Netflix
หากเป็นยุคนี้การเปิดตัวเป็น LGBTQ+ คือการแสดงตัวตนในรูปแบบหนึ่งของมนุษย์ แต่ย้อนกลับไปหลายทศวรรษมันไม่ใช่เช่นนั้นเลยแม้แต่น้อย หากแอนโธนี่เผยออกมาเขาจะกลายเป็นผู้ป่วยจิตเภท และแน่นอนว่าคำว่าผู้ป่วยจิตเภทถูกจัดอยู่ในประเภทเดียวกับเอ็ด กีน บุคคลซึ่งมีรสนิยมหลายอย่างผิดแปลกไปจากปกติและลงมือก่ออาชญากรรม เห็นหรือไม่ว่า 2 สิ่งที่ต่างกันสิ้นเชิง แต่ด้วยบริบททางสังคมและยุคสมัย พวกเขาจะกลายเป็นคนประเภทเดียวกัน เช่นเดียวกับคำกล่าวของอัลเฟรดในซีรี่ส์ว่า “เพราะคุณเหมือนกับเขา” แม้สิ่งนี้อาจเป็นบทที่ถูกแต่งเติมเพื่อความเข้มข้นของเนื้อเรื่อง ซึ่งไม่ได้รับการยืนยันถึงข้อเท็จจริงก็ตาม
เมื่อคนมองเรื่องเพศบางมุมมองด้วยการปิดกั้นและมีมลทินเรื่องจิตเภทพร้อมป้ายอยู่ตลอดเวลา เพียงแค่คำกล่าวสั้นๆ จากบทซีรี่ส์ กลายเป็นกระจกสะท้อนให้เห็นถึงรากฐานการพัฒนาเชิงสังคมและชุดความคิดของมนุษย์ได้อย่างเป็นประจักษ์ จินตนาการเพียงแค่มีรสนิยมทางเพศแบบหนึ่งกลับถึงขั้นถูกเปรียบเทียบและจัดกลุ่มกับฆาตกรและผู้ประพฤติเหี้ยมโหดไปโดยปริยาย ณ สังคมยุคหนึ่งมันหนักหนาถึงเพียงนั้น Max Wrinkler ผู้อำนวยการสร้างซีรี่ส์เรื่องนี้กล่าวว่า “เขา(แอนโธนี่)รู้สึกเหมือนเป็นปีศาจเช่นเดียวกัน เพราะเขารู้สึกถึงการมีรสนิยมรักเพศเดียวกัน และไม่รู้ว่าจะเปิดเผยเรื่องนี้กับใครได้ แม้แต่นักบำบัดยังบอกให้เขาทำการผ่าตัดสมองส่วนหน้า” ชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนถึงบริบทที่มีมุมมองเชิงลบกับรสนิยมทางเพศที่แตกต่าง แตกต่างถึงขั้นจัดอยู่ในหมวด ‘จิตเภท’ แบบไม่ลังเล
Ed Gein ในซีรี่ส์กับความรักอันแปลกประหลาดและพฤติกรรมนอกเหนือกฎระเบียบทางสังคม / ภาพ: Netflix
ลองจินตนาการภาพสิว่าหากคุณเป็น LGBTQ+ และถูกนิยามจัดกลุ่มเดียวกับเอ็ด กีนโลกยุคปัจจุบันคงไม่มีทางเกิดขึ้น ดังนั้นสังเกตได้ว่าสังคมและมนุษย์พัฒนาเชิงสังคมวิทยามาไกลมากเพียงใด ย้อนกลับไปหลายสิบปีคุณอาจถูกล่ามบนเตียงในโรงพยาบาลจิตเวชเพียงเพราะรสนิยมทางเพศ และถูกมองไม่ต่างจากฆาตกรอำมหิต “เพราะคุณเหมือนกับเขา” คำกล่าวนี้อาจเป็นเพียงคำสั้นๆ แสนเรียบง่าย แต่มันเปี่ยมด้วยพลังและชวนให้นึกย้อนถึงรูปแบบการมองเชิงสังคมวิทยาที่บีบรัดกลุ่มสังคมหรือมนุษย์ที่แตกต่างจากบรรทัดฐานตามยุคสมัยได้อย่างทรงพลัง
ปิดท้ายด้วยมุมมองอันทรงพลังอีกมุมมองหนึ่งคือโรคจิตเภทกับการฟื้นฟู แน่นอนว่าหลายคนหวาดกลัวกับฆาตกรโรคจิตที่ถูกจับกุมและไม่ได้ชดใช้ความผิดตลอดชั่วชีวิตในเรือนจำ แต่กลับถูกพิพากษาเข้าโรงพยาบาลจิตเวช เมื่อเอ็ด กีนตั้งคำถามหลังจากช่วยเหลือตำรวจจับกุมฆาตกรโรคจิตคนอื่นด้วยจิตสำนึกที่ดีว่า “ผมจะได้ออกไปเมื่อไหร่” สถานที่สำหรับฟื้นฟูบุคคลที่แปลกแยกออกจากขนบทางสังคม แปรเปลี่ยนเป็นเรือนจำที่มีหน้าตาเฉพาะเจาะจง เอ็ด กีนกล่าวถามด้วยความสงสัยและตกผลึกได้ว่า “นี่ไม่ใช่สถานที่ฟื้นฟู แต่เป็นสถานที่คุมขัง” มันชวนให้เราคิดถึงสภาพการจัดการโดยขาดความเข้าใจเชิงจิตวิทยาและสังคมวิทยาในยุคก่อน(อาจรวมถึงปัจจุบันในบางกรณี) สถานที่ฟื้นฟูจิตเวช หรือแม้แต่สถานที่ดัดสันดานอย่างที่ใครหลายคนเรียกกันเกิดขึ้นเพื่อรักษา เยียวยา และส่งมนุษย์สักคนกลับสู่สังคมอย่างปลอดภัย(ต่อตัวบุคคลเองและสังคม) หรือเป็นเพียงสถานที่ลงโทษสุดโหดที่ใครบางคนอาจต้องทนอยู่กับมันไปชั่วชีวิต เชื่อมโยงกลับมาถึงประเด็นรสนิยมทางเพศ หากวันหนึ่ง LGBTQ+ ไม่ได้แปรเปลี่ยนกลับมามีรสนิยมตามบรรทัดฐานทางสังคม พวกเขาจะต้องโดนจองจำในโรงพยาบาลหรือสถานบำบัดด้านจิตเวชไปตลอดจนสิ้นลมหายใจงั้นหรือ… เมื่อเปรียบเปรยเช่นนี้ลองจินตนาการสิว่าเพียงเพราะคำกล่าวว่า “คุณเหมือนกับเขา” ที่มีการเทียบบัญญัติไตรยางค์แบบที่เกิดขึ้นในซีรี่ส์มันโหดร้ายต่อมนุษย์คนหนึ่งมากเพียงใด
(สามารถอ่านเรื่องราวเพิ่มเติมเรื่อง LGBTQ+ ได้กับบทความ เปิดความในใจของ 7 คนธรรมดา ส่งต่อพลังขับเคลื่อนโลก LGBTQAI+ เพื่อความเท่าเทียมหลากหลาย)