‘Nostalgia’ คืออะไร รู้จักกับอีกห้วงอารมณ์ที่ดึงเอาความสุขในอดีตมาเยียวยาจิตใจในปัจจุบัน

     หากจะพูดถึงเรื่องราวของ “อารมณ์และความรู้สึก” ที่ฟังแล้วดูเป็นนามธรรมเสียมากกว่า เราอาจต้องหยิบยกเอาภาพจำสุดคุ้นตาอย่างเหล่าคาแร็กเตอร์จากภาพยนตร์แอนิเมชั่นเรื่อง “Inside Out” จากค่ายยักษ์ใหญ่อย่าง Disney มาเป็นคีย์หลักในการเสริมจินตนาการให้เห็นภาพมากยิ่งขึ้น โดยไล่มาตั้งแต่พื้นฐานอารมณ์ทั้ง 5 ที่ถูกบอกเล่าในภาคก่อนหน้า จนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ดิสนีย์ก็ได้ฉายภาพยนตร์ Inside Out ภาค 2 ออกมาแล้วเป็นที่เรียบร้อย โดยในภาคนี้ตัวละครหลักอย่าง 'ไรลีย์' ได้แสดงให้เห็นถึงพัฒนาการทางอารมณ์ที่เพิ่มสูงมากขึ้น จนทำให้เกิดเป็นอารมณ์ต่างๆ แตกแขนงออกมาอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นความเขินอาย ความว้าวุ่น ความเบื่อหน่าย ความอิจฉา รวมถึงอารมณ์ที่ชวนให้ใครหลายคงต้องว้าวอย่าง “Nostalgia” อารมณ์ที่ชวนให้เราได้หวนคำนึงถึงความสุขในอดีตเพื่อนำมาเยียวยาความรู้สึกในปัจจุบัน และบทความนี้จะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับอารมณ์นี้ให้มากขึ้น

 

ภาพจาก Disney/Pixar

     “Nostalgia” คืออารมณ์ที่เรามักเรียกกันในชื่อ “ความอาลัยอาวรณ์” หรือ “ความรู้สึกโหยหา” ที่มีต่อเหตุการณ์ สถานการณ์ และสิ่งของที่สร้างความสุขให้เราในอดีต ซึ่งความรู้สึกนี้สามารถกระตุ้นได้จากหลายสิ่งและมักส่งผลในเชิงบวกให้เรานั้นรู้สึกมีความสุข อบอุ่นหัวใจ และความสบายใจ แต่ในขณะเดียวกัน Nostalgia ก็อาจเป็นเหรียญสองด้านที่เมื่อสร้างความรู้สึกในเชิงบวกแล้ว ยังสามารถสร้างความรู้สึกในเชิงลบให้ได้เช่นกัน

 

ภาพจาก Dim Hou บน Unsplash

     อย่างไรก็ตามในทางจิตวิทยาสภาวะ Nostalgia เองถูกมองว่าเป็นปรากฏการณ์ทางอารมณ์ของมนุษย์ที่ซับซ้อน ทั้งยังสามารถเป็นได้ทั้งแง่บวกและแง่ลบในเวลาเดียวกัน โดยในอารมณ์เชิงบวกนั้นความอาลัยอาวรณ์จะผูกโยงเราเข้ากับช่วงอดีตที่มีความสุข ผ่านประสบการณ์และความทรงจำ รวมถึงยังช่วยให้เราได้เติมเต็มตัวตนของเราได้มากยิ่งขึ้น ตลอดจนสร้างความรู้สึกสบายใจ ลดความเครียด สร้างแรงบันดาลใจและสร้างความคิดสร้างสรรค์ได้

     ในมุมกลับกันความอาลัยอาวรณ์ก็สามารถเป็นสิ่งในแง่ลบได้เช่น ไม่ว่าจะเป็นการดึงตัวเองออกจากโลกแห่งความเป็นจริงที่อาจกำลังทำร้ายความรู้สึกของเรา ตลอดจนความรู้สึกโศกเศร้า สูญเสีย และเสียดาย จนทำให้ตัวตนของเราต้องหลบหลีกไปพึ่งพาอาศัยความสุขจากอดีตที่มากเกินไป และหากเวลาผ่านไปนานก็อาจทำให้เราไม่สามารถรับมือกับความจริงเหล่านั้นที่เกิดขึ้นในที่สุด

 

ภาพจาก Jon Tyson บน Unsplash

     ถึงแม้ห้วงอารมณ์ดังกล่าวนี้จะดูซับซ้อน แต่อย่างไรก็ตาม Nostalgia ยังมีประโยชน์อีกหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเสริมสร้างตัวตนที่ชัดเจน การเพิ่มความมั่นใจ การเยียวยาจิตใจตนเองผ่านความสุขและความทรงจำในอดีต ตลอดจนการปกป้องความรู้สึกในปัจจุบันที่อาจกำลังสั่นคลอนอยู่อีกด้วย โดยอ้างอิงจากงานวิจัยเรื่อง “The Effects of Nostalgia on Memory, Mood, and Self-Esteem” ของ Krystine D. Davis และคณะ ที่พบว่าความอาลัยอาวรณ์เป็นอารมณ์เชิงบวกที่ดีต่อสุขภาพจิต สร้างความสุข ความอบอุ่นใจ ตลอดจนการสร้าง Self Esteem ได้อีกด้วย

     นอกจากในแง่จิตวิทยาแล้ว Nostalgia ยังมักถูกนำมาใช้ในเชิงการตลาดอีกด้วย โดยวัตถุประสงค์หลักคือการมุ่งเน้นสร้างความรู้สึกร่วมของผู้บริโภคผ่านงานโฆษณาต่างๆ ทำให้หลายๆ คนรู้สึกถูกเติมเต็มความทรงจำในอดีตผ่านสินค้าหรือบริการที่สร้างประสบการณ์แสนสุขได้นั่นเอง

 

 ภาพจาก Kirk Cameron บน Unsplash

     Nostalgia อาจไม่ใช่ห้วงอารมณ์ที่แปลกใหม่มากนัก แต่ก็เป็นอีกหนึ่งอารมณ์ที่มีความซับซ้อน และต้องใช้เวลาทำความเข้าใจในตัวเองเสียหน่อย อย่างไรก็ตามอารมณ์ความอาลัยอาวรณ์นี้หากนำมาใช้ในจังหวะและระยะเวลาที่เหมาะสม ก็จะเป็นสิ่งที่ส่งผลดีต่อสุขภาพของเราได้เป็นอย่างดี