คว้านแก่น ‘ดอยบอย’ ภาพยนตร์น้ำดีที่มาพร้อมเรื่องราวชีวิตมนุษย์ที่ถูกสังคมทำให้ไร้ตัวตน

     สำหรับเรื่องบุคคลชายขอบ ด้านมืดของสังคม และประเด็นทางการเมือง ถือเป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่น้อยครั้งจะถูกนำมาเล่าและนำเสนอผ่านผลผลิตทางวัฒนธรรมน้ำมือคนในประเทศไทย การตีแผ่ส่วนมากมาในรูปแบบสารคดีไปจนถึงการวิเคราะห์ประเด็นเสียมากกว่า ด้วยเรื่องราวที่เข้มข้นอันต้องพาดพิงถึงระบบการทำงาน ความเสี่ยงอันตรายภายใต้ระบบจึงเป็นเรื่องที่ถูกตั้งคำถามอย่างหนักหน่วงแต่ไม่สามารถเผยแพร่ได้อยู่บ่อยครั้ง ‘ดอยบอย’ ผลงานภาพยนตร์เรื่องใหม่บนแพลตฟอร์มเน็ตฟลิกซ์คือหน้าต่างบานโตที่พร้อมเผยให้เห็นการตีแผ่ความดำมืดนี้อย่างมีชั้นเชิง

     ภาพยนตร์เรื่องนี้เคยฉายในเทศกาลภาพยนตร์เมืองปูซานมาแล้ว และด้วยคุณภาพการแสดงในการสวมบทบาท “ศร” ทำให้ อัด-อวัช รัตนปิณฑะ คว้ารางวัลนักแสดงดาวรุ่งจากเวที BIFF Asia Star Awards ประจำปี 2023 ดูเหมือนว่ารางวัลการันตีคุณภาพด้านการแสดงนี้จะทำให้คนสนใจดอยบอยมากขึ้น แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าด้วยเนื้อหาหนักหน่วงเช่นนี้มันอาจไม่ใช่ภาพยนตร์ที่สามารถตีตลาดส่วนใหญ่ได้อย่างทั่วถึง ถึงกระนั้นมันก็ถูกพูดถึงเป็นวงกว้างหลังเข้าฉายบนแพลตฟอร์มเน็ตฟลิกซ์ และดอยบอยก็ถือเป็นผลผลิตทางวัฒนธรรมที่เป็นเครื่องมือในการตีแผ่สังคมอย่างเปิดเผย ในขณะเดียวกันก็เต็มไปด้วยวิถีการเล่าที่มีความล้ำลึกในเชิงศิลปะภาพยนตร์

     ระบบแห่งความเฮงซวยเปี่ยมด้วยรายละเอียดของตัวละครที่เป็นทั้งผู้ขวนขวายหาโอกาส เหยื่อ ผู้มีอำนาจ และผู้ที่เปี่ยมด้วยความผิด ทั้งหมดผสมผสานปนเปกันไป เพราะตัวละครหนึ่งไม่ได้สะท้อนถึงแง่มุมด้วย แต่พวกเขามีหลายบทบาท ซึ่งเหมือนชีวิตจริงของมนุษย์ที่ไม่ได้ดำเนินชีวิตด้วยบทบาทเดียว มีบทบาทหลากหลายประเภทที่เราต้องสวมกันทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นหน้าที่การงาน บทบาทครอบครัว รวมถึงบทบาทที่มีต่อสังคมองค์รวม อย่างในเรื่องศรเป็นทั้งผู้ขวนขวายโอกาส ในแง่หนึ่งก็ผิดกฎหมายในการลักลอบเข้าเมือง และในแง่ความรักเขาก็เป็นบุคคลสำคัญของความสัมพันธ์ระหว่างเขากับแฟนสาวชื่อ “บี๋” รับบทโดย แคร์-ปาณิสรา ริกุลสุรกาน

     ผู้ครองอำนาจที่อยู่ภายใต้อำนาจอีกทีหนึ่ง นิยามนี้สะท้อนบทบาทของ “จิ” รับบทโดย เป้-อารักษ์ อมรศุภศิริ ได้อย่างยอดเยี่ยม เขาต้องสวมบทบาทในชีวิตที่หลากหลายตั้งแต่ชีวิตการทำงาน ครอบครัว และผู้ขวนขวายหาโอกาสในการอยู่รอดภายใต้ระบบ แต่สิ่งที่สะท้อนออกมาเชิงสังคมวิทยาคือเขามี “Role Conflict” หรือบทบาทหน้าที่ในการใช้ชีวิตที่ขัดแย้งกัน ในการทำงานรักษากฎหมายเป็นหน้าที่หลัก อีกมุมหนึ่งเขากลับเป็นผู้ขวนขวายโอกาสเพื่อชีวิตตัวเอง ซึ่งแนวทางดังกล่าวนำเขาสู่ด้านมืดและขัดแย้งกับหน้าที่ประจำโดยสมบูรณ์ ชีวิตข้าราชการภายใต้ระบบที่กดขี่เพื่อเกิดกระบวนการอุ้มหายหรือค้ามนุษย์ในเรื่องจึงมีกาวสัมพันธ์อย่างจิเป็นสะพานเชื่อมทุกอย่างเข้าหากัน แม้จะดูมีอำนาจที่จะปฏิบัติการลับแต่เขาก็เป็นเพียงหมากบนกระดานเท่านั้น “วุฒิ” ที่รับบทโดย เอม-ภูมิภัทร ถาวรศิริ ก็เป็นอีกหนึ่งบทบาทที่สะท้อนภาพบทบาทอันเกิดขึ้นในสังคม เขาเป็นผู้สนับสนุนความรักความสัมพันธ์และความถูกต้อง ก่อนจะมาเป็นแกนหลักในการตีแผ่สังคมและทำให้ประเทศน่าอยู่ แต่สิ่งที่เขาพูดมันกลับสร้างความขัดแย้งจนผู้มีอำนาจต้องกำจัด ฝีมือการแสดงของเขาก็ทำให้เชื่อว่าแนวคิดความเชื่อคนรุ่นใหม่ที่อยากเปลี่ยนแปลงสังคม ไม่ใช่เพราะเขาเกลียดประเทศไทย แต่เขารักมากเสียจนทนเห็นมันเน่าเฟะแบบนี้ไม่ไหวแล้ว

     หากจะพูดว่าภาพยนตร์เรื่องนี้มันจริงเสียเหลือเกินก็ไม่ใช่เรื่องผิดนัก เพราะรูปแบบการนำเสนอเรื่องราวทั้งการลักลอบเข้าเมือง การเป็นบุคคลชายขอบ หรือแม้แต่เรื่องราวหลังร้านบันเทิงยามค่ำคืนที่เต็มไปด้วยความเย้ายวน ศรและบี๋ต่างใช้ชีวิตด้วยเสน่หาเพื่อแลกเงินตราในการใช้ชีวิต บุคคลที่เข้ามาเกี่ยวข้องในสังคมยามราตรีก็คลุกเคล้าไปด้วยส่วนผสมอันหลากหลาย ตำรวจอย่างจิก็มาใช้บริการทางเพศที่ขัดต่อกฎหมายเสียเอง บี๋ก็ใช้เล่ห์กลเพื่อสร้างรายได้จากคนร่ำรวยผู้หลงใหลในกามา จะบอกว่าโลกนี้มันขาวสะอาดก็พูดได้ไม่เต็มปาก หรือถ้าจะพูดว่ามันดำมืดเป็นรอยด่างชัดเจนก็ไม่สมบูรณ์ มันเป็นเรื่องสีเทาๆ ที่คนรู้ว่าเกิดขึ้นแต่ก็เป็นเรื่องปกติของสังคมที่ทุกคนก็มองผ่านไปอย่างไม่ใยดี

     จากอำนาจสู่การใช้อำนาจและการตกเป็นเบี้ยล่างอำนาจ เรื่องราวในดอยบอยสะท้อนภาพวัฏจักรนี้อย่างชัดเจน อำนาจปิดปากถูกใช้ผ่านระบบสังคมที่ไม่มีการตรวจสอบ จิผู้มีอำนาจในมือใช้อำนาจเพื่อหาผลประโยชน์หรือสร้างพื้นที่แห่งชีวิตให้ตัวเอง แต่สุดท้ายเขาก็เป็นเพียงผู้อยู่ใต้อำนาจและกลายเป็นเหยื่ออีกทอดหนึ่งอยู่วันยังค่ำ โดยผู้คนชายขอบ ไม่ว่าจะเป็นคนต่างด้าวอย่างศรและเพื่อนของเขา หรือจะเป็นบี๋ที่ทำงานเป็นสาวราตรี คนกลุ่มนี้ถูกบัญญัติเป็นคนใต้อำนาจ พวกเขาไม่มีสิทธิ์มีเสียง แน่นอนว่าไร้ซึ่งอำนาจทางสังคมด้วยเช่นกัน ชีวิตความลำบากจึงเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นจริง ทว่าไม่มีใครหันมามองหรือสนใจเพียงเพราะคนเหล่านี้แทบจะไม่มีตัวตนในสังคมทั่วไป

     อีกหนึ่งประเด็นสำคัญคือการบีบรัดของสังคมภายใต้สถานการณ์วิกฤติ ภาพยนตร์สะท้อนความยากลำบากของคนชายขอบและคนในสภาพแวดล้อมจำกัดเกี่ยวกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 จากเดิมการไต่เต้าสู่ชีวิตที่อยู่บนเส้นระดับความปกติก็เต็มไปด้วยขวากหนามและไร้ทางเลือก งานของคนชายขอบหลายครั้งจึงต้องคลุกคลีอยู่กับโลกสีเทาๆ ของเซ็กซ์ ยา และความด้อยโอกาส ยิ่งช่วงโควิด-19 ระบาดพวกเขาต้องดิ้นรนทุกวิถีทางอันนำมาสู่การกระทำเพื่อชีวิตอันไร้ทางเลือกโดยสิ้นเชิง นี่ไม่ใช่เพียงบทภาพยนตร์แต่เป็นชีวิตจริงที่เกิดขึ้นในสังคม การเอาชีวิตเข้าแลกเพื่อการมีชีวิตอยู่รอดต่อไปคือทางเลือกด้วย และนั่นก็เป็นสาเหตุแห่งความโหดร้ายที่บีบบังคับให้อยู่ภายใต้อำนาจและระบบ ซึ่งเป็นเรื่องปกติธรรมดาที่ไม่ธรรมดา อีกทั้งยังถูกปิดเงียบเสมอมาและตลอดไปหากไม่มีใครตระหนักพร้อมจะแก้ไขมันด้วยการรวมพลังของคนในสังคม

     ความเงียบสงัดนำไปสู่ความไม่ปกติที่ธรรมดาสำหรับคนในสังคม ระบบอำนาจเหม็นเน่าส่งกลิ่นเหม็นก็จริง แต่มันกลับเป็นเรื่องเคยชิน ปัจจุบันมีการสูญหายหรือใช้อำนาจผิดที่ผิดทางสม่ำเสมอ ยิ่งเวลาผ่านไปก็ยิ่งเป็นเรื่องธรรมดาทั่วไปที่มันไม่ควรจะเป็น การเรียกร้องสำคัญคือการลุกขึ้นเพื่อต่อสู้ ไม่ใช่เพื่อใครคนใดคนหนึ่ง แต่หมายถึงการต่อสู้เพื่อทำลายระบบเสีย ดอยบอยคือตัวอย่างของเรื่องจริงที่นำมาเล่าด้วยเรื่องราวสมมติ มันมาพร้อมคำถามมากมาย ไม่ว่าจะเป็นจุดจบของตัวละครอันสะท้อนถึงบุคคลภายใต้ระบบจริง เรื่องเซ็กซ์ นิยามของชีวิตยามราตรี วัฏจักรแห่งการใช้อำนาจ และอื่นๆ อีกมากมาย นี่คือภาพยนตร์น้ำดีที่สร้างแรงกระเพื่อมได้อย่างเต็มที่ มันอาจจะไม่ใช่ผลงานหวือหวาที่เร้าอารมณ์ มันคือมาสเตอร์พีซของ นนทวัฒน์ นำเบญจพล ที่ทำให้ทุกคนรู้สึกร่วมและตั้งคำถามกับความปกติธรรมดาว่ามันควรจะปกติธรรมดาจริงหรือไม่ แล้วชีวิตของคนภายใต้ระบบนี้เป็นอย่างไร นี่คือผลงานภาพยนตร์ที่ไม่อยากให้แฟนๆ โว้กพลาดชมแม้แต่นิดเดียว