Copycat Killer ซีรี่ส์สืบสวนที่ชี้ให้เห็นถึงอำนาจการสร้างความจริงของสื่อที่คอยบงการสังคม

     “กระแสสังคมคือตัวกำหนดวิถีชีวิตมนุษย์” คำกล่าวนี้ล้วนเป็นจริงเสมอมา เพราะสื่อหรือการนำเสนอเรื่องราวผ่านช่องทางต่างๆ นั้นคือสิ่งสำคัญที่มีผลต่อผู้เสพสื่อเหล่านั้นเสมอ ดังนั้นคำว่า “จรรยาบรรณ” สื่อจึงเกิดขึ้นเพื่อหักห้ามมิให้เกิดความไขว้เขวในการนำเสนอ แต่แน่นอนว่าเมื่อมีกฎย่อมมีคนแหก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเป็นกฎทางความคิดและสำนึก ไม่ใช่กฎระเบียบตายตัวเฉกเช่นกฎหมาย ในซีรี่ส์จีนเรื่อง Copycat Killer คือตัวอย่างของการนำเสนอสื่อด้วยความลึกซึ้งและตั้งคำถามกับวิธีการบอกเล่าเรื่องราวผ่านแพลตฟอร์มต่างๆ

     ในช่วงเวลาไม่กี่ทศวรรษก่อน โลกดิจิทัลดูจะเป็นเรื่องไกลตัว อินเทอร์เน็ตแทบจะเป็นสิ่งที่ไม่มีใครรู้จัก ทุกคนรับข่าวสารผ่านองค์กรผลิตชั้นนำ ไม่ว่าจะเป็นสื่อโทรทัศน์เรื่อยไปจนถึงหนังสือพิมพ์ ดังนั้นฐานข้อมูลความจริงจึงถูกประมวลผลและถ่ายทอดออกมาจนกลายเป็นข้อมูลทุติยภูมิ ไม่ใช่ข้อมูลปฐมภูมิแต่อย่างใด การที่ข้อมูลเหล่านั้นถูกกรองและตีความมาอีกชั้นหนึ่งหมายความว่าเรื่องราวนั้นๆ อาจไม่ใช่ความจริงทั้งหมด ซึ่งซีรี่ส์เรื่องนี้ก็เล่นกับประเด็นนี้ได้อย่างเข้มข้น จินตนาการภาพว่าเมื่อสัก 15-20 ปีก่อน ผู้คนนิยมเสพข่าวผ่านรายการเล่าและวิจารณ์ข่าวมากขนาดไหน สิ่งเหล่านี้ขึ้นอยู่กับตัวปัจเจกบุคคล ความจริงจาก 100 เปอร์เซ็นต์สามารถถูกบิดเบือนไปได้ทั้งในรูปแบบเจตนาและไม่เจตนา

     คติการทำงานสื่อโดยเฉพาะสายข่าวเป็นเรื่องสำคัญ เพราะทำอย่างไรถึงจะเล่าความจริงได้หมด อีกทั้งยังต้องขยับขยายฐานผู้รับชมจนเรียกเรตติ้งสวยๆ ให้ได้ด้วย โจทย์ยากเหล่านี้หลายครั้งการทำงานจึงผูกโยงประเด็นละเอียดอ่อนเข้ากับการเรียกเรตติ้ง ในซีรี่ส์มีครอบครัวเหยื่อมาออกรายการ เพราะความตั้งใจในการหยิบตัวละครมาดึงความสนใจผู้ชม แต่แล้วสถานการณ์เข้ามาละม้ายคล้ายกับการทำให้คนรอบตัวเหยื่อกลายเป็นวัตถุไร้ซึ่งจิตใจ เป็นเพียงหมากของผู้จัดทำสื่อเพื่อดึงคะแนนนิยมเท่านั้น เรื่องราวเหล่านี้อาจเป็นเรื่องปกติที่ทำให้คนเสพชอบใจ แต่เมื่อมองผ่านมุมมองของโลกยุคปัจจุบัน เหตุการณ์ดังกล่าวไม่ควรเกิดขึ้นเลยแม้แต่น้อย

     สิ่งเหล่านี้มาพร้อมกระแสการวิพากษ์วิจารณ์เหยื่อ ในเชิงสังคมวิทยามีการนิยามศัพท์คำว่า “Victim Blaming” หรือการโทษเหยื่อ เรื่องราวพูดถึงประเด็นสังคมง่ายๆ เช่นการไปเที่ยวกลางคืนแล้วหายตัว ครอบครัวพูดถึงลูกหลานว่าเป็นอย่างไร แต่กลับถูกตำหนิว่าลูกสาวไปสถานที่อโคจรก็สุ่มเสี่ยงและสมควรแล้ว จะโทษใครได้...เรื่องแบบนี้เคยเป็นเรื่องปกติในสังคม และยังคงหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน แต่เมื่อกาลเวลาผ่านไปสิ่งเหล่านี้ถูกทำให้ไม่ปกติ และคนในสังคมก็ปรับมุมมองใหม่ว่าการโทษเหยื่อไม่ใช่สิ่งพึงกระทำ ยกตัวอย่างเช่นกระแสสังคมเรื่องการข่มขืนที่เมื่อก่อนเหยื่อมักจะถูกประณามว่าแต่งตัวยั่วยวนหรือไม่ดูแลตัวเอง ทว่าปัจจุบันการมุ่งเป้าไปหาเหยื่อที่ได้รับเคราะห์ร้ายเป็นเรื่องที่ไม่เป็นที่ยอมรับในสังคมอีกต่อไป ถ้าถามว่าสิ่งที่ทำให้เกิดการขับเคลื่อนและเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เกิดจากใคร คำตอบว่าคนในสังคมอาจจะจริงส่วนหนึ่ง แต่กลไกการขับเคลื่อนภาคใหญ่ก็ยังคงพึ่งพาสื่ออยู่เสมอเช่นเดียวกัน

     การควบคุมสื่อเหมือนการควบคุมสังคม การกระทำเลวร้ายและแสร้งว่าควบคุมกลไกทุกอย่างในสังคมนั้นเมื่อก่อนเป็นเรื่องไม่ยาก หากมีอำนาจในการใช้สื่อ รวมถึงรู้ลึกถึงวิธีการจัดการสื่อและผู้ชม ใครก็ตามที่มีความสามารถพอจะทำเช่นนั้นก็สามารถควบคุมสังคมได้กลายๆ ช่วงเวลาแห่งการควบคุมโดยวางหมากสื่อเป็นไม้ตายถือเป็นเรื่องสามัญในสังคมเมื่อหลายสิบปีก่อน จนถึงตอนนี้ก็ยังมีหลายคนพยายามทำเช่นนั้นอยู่ แต่การเกิดขึ้นของโซเชียลมีเดียทำให้กระแสข่าวสารทะลุทะลวงมาสู่คนในสังคมแบบรอบด้าน สื่อหลักหรือผู้ควบคุมสื่ออาจไม่ใช่ผู้บงการแต่เพียงผู้เดียวอีกต่อไป แต่ก็อย่าลืมว่าผู้บงการแม้ไม่ได้มีอำนาจเด็ดขาดเฉกเช่นแต่ก่อน พวกเขาก็ยังควบคุมสื่อได้ในรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง ทีนี้ต้องย้อนกลับมาถามผู้เสพสื่อกันแล้วว่าจะเลือกเชื่อหรือไม่อย่างไร กระบวนการวิเคราะห์ตามข้อมูลดิบหลังจากเสพสื่อที่ถูกกรองและตีความมาแล้วจึงเป็นเรื่องสำคัญ จากซีรี่ส์เรื่องนี้จะเห็นว่าคำพูดและการกระทำของคนในแสงสปอตไลต์มีอำนาจล้นฟ้าเสมอ จึงไม่น่าแปลกใจหาก “โฆษณาชวนเชื่อ” จะเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นตลอดเวลา แม้ปัจจุบันจะพัฒนาผ่านจุดนั้นไปมากแต่สุดท้าย “ความจริงชวนเชื่อ” จากมุมมองของบุคคลอื่นที่ย่อยข้อมูลมาถ่ายทอดให้คนอื่นอีกทีก็ยังปรากฏขึ้นเสมอ แล้วคุณล่ะเคยหลงใหลไปกับความจริงถูกเล่าและประทับตราจากผู้อื่นผ่านสื่อมาบ้างหรือไม่