นอกจากราชวงศ์วินด์เซอร์แห่งสหราชอาณาจักรบริเตนใหญ่ ไอร์แลนด์เหนือ และเครือจักรภพแล้ว อีกหนึ่งราชวงศ์กษัตริย์ต่างประเทศที่ชื่อเสียงโด่งดังและคุ้นหูชาวไทยมากที่สุดคงหนีไม่พ้น ‘ราชวงศ์โรมานอฟ’ แห่งจักวรรดิรัสเซีย อย่างไรก็ตามแม้ได้ยินผ่านหูครั้งแล้วครั้งเล่าตั้งแต่เด็กยันโต แต่ก็เชื่อว่าน่าจะมีหลายคนที่ยังไม่รู้อย่างลงลึกไปว่าราชวงศ์โรมานอฟมีความสำคัญอย่างไร และที่ไฮไลต์ที่สำคัญที่สุดคือการล่มสลายที่ถูกจารึกลงในประวัติศาสตร์โลก The Last Czars มินิซีรี่ส์กึ่งสารคดีอิงประวัติศาสตร์จากชายคา Netflix ความยาว 6 ตอน ได้หยิบความไม่รู้ดังกล่าวมาบอกเล่าอย่างมีรสชาติน่าติดตาม และเพียงความยาว 4 ชั่วโมงของมัน หลังดูจบก็กระจ่างในทันทีว่าเหตุใดหนึ่งในราชวงศ์ที่เคยยิ่งใหญ่เกรียงไกรที่สุดของโลก มีอายุยืนยาวผ่านกาลเวลากว่าสามศตวรรษกลับล่มสลายลงในระยะเวลาอันสั้น

ภาพ: Netflix

จากจุดจบสู่จุดเริ่มต้น

     ความน่าสนใจประการแรกของ The Last Czars คือไทม์ไลน์การเล่าเรื่องที่ผู้สร้างพลิกแพลงให้แปลกใหม่โดยการเริ่มเล่าจากความล่มสลายของราชวงศ์โรมานอฟ ที่พระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 จำเป็นต้องยอมสละราชบัลลังก์อย่างไม่เต็มใจ ปิดตำนานราชวงศ์โรมานอฟที่มีอายุกว่า 300 ปี พ่ายแพ้แก่การลุกฮือของประชาชนที่นำโดย ‘พรรคบอลเชวิก’ ที่ชูแนวคิดอุดมการณ์คอมมิวนิสต์ และมีผู้นำอย่างวลาดีมีร์ เลนิน

     สุดท้ายอย่างที่หลายคนทราบ ชะตากรรมของหนึ่งในคนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกอย่างพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 และครอบครัวจบลงด้วยการถูกสังหารตามคำสั่งของพรรคบอลเชวิก ก่อนที่เรื่องราวใน The Last Czars เล่าย้อนอดีตกลับไป กระทั่งถึงตอนที่พระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 หรือ นิกกี้ (พระนามที่ใช้เรียกกันในครอบครัว) เข้ามารับตำแหน่งสืบทอดราชสมบัติต่อจากจักรพรรดิอเล็กซานเดอร์ที่ 3 ในปี 1894

 

ภาพ: IMDb

     ในตอนนั้นพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 อยู่ในวัยเพียง 26 พรรษา ยังคงเป็นชายหนุ่มที่ไม่ประสีประสาต่อโลกเท่าใดนัก เนื่องจากถูกเลี้ยงดูมาอย่างสุขสบายบนกองเงินกองทอง ในวันดังกล่าวเขายังคงยิ้มแย้มอย่างมีความสุข โดยที่ไม่รับรู้แม้แต่น้อยว่าหลังจากนี้ไม่นานราชวงศ์โรมานอฟที่มีอายุ 3 ศตวรรษกำลังจะสิ้นสุดลงในรัชสมัยของเขา ภาพที่ซีรี่ส์ The Last Czars เสนอออกมาชัดเจนว่าต้องการสื่อถึงความไร้เดียงสาของพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 ที่หากถอดหัวโขนที่สวมอยู่ก็เป็นเพียงชายหนุ่มธรรมดาคนหนึ่ง เป็นภาพที่ช่างขัดแย้งกับฉากจบชีวิตในตอนเริ่มโดยสิ้นเชิง เชื่อได้เลยว่าหาก The Last Czars ทำตามขนบปกติ คือเริ่มเล่าจากวันแรกที่ขึ้นครองราชย์ถึงวันสุดท้าย ซีรี่ส์เรื่องนี้จะไม่คมคายและสะเทือนอารมณ์เท่านี้อย่างแน่นอน

ภาพ: IMDb

เหตุผลของการล่มสลาย

     หากถามว่าเหตุใดราชวงศ์โรมานอฟที่ยืนยงมาอย่างยาวนานถึงล่มสลายลงในระยะเวลาอันสั้น คำตอบที่ได้คงมีมากมายหลายข้อกระจัดกระจายกันออกไป ตามมุมมองเริ่มต้นว่าเรามองเหตุการณ์นี้จากด้านไหน สิ่งที่ซีรี่ส์เรื่อง The Last Czars คือการนำเหตุผลที่กระจัดกระจายเหล่านี้มารวมกันให้ภาพที่เห็นชัดเจนและเข้าใจง่ายยิ่งขึ้น เรียกได้ว่าการค่อยๆ บอกถึงเหตุผลที่ทำให้ราชวงศ์โรมานอฟล่มสลายทีละข้อคือแกนหลักของซีรี่ส์ The Last Czars เลยก็ว่าได้ ก่อนที่สุดท้ายเมื่อจิ๊กซอว์ทุกชิ้นต่อจนครบ ภาพที่เสร็จสมบูรณ์ก็จะทำให้ผู้ชมเข้าใจถึงเบื้องลึกแห่งการล่มสลายว่าที่ทุกอย่างเกิดขึ้นเพราะติดกระดุมผิดตั้งแต่เม็ดแรก ก่อนที่มันจะกลายเป็นการล้มครืนตามกันราวโดมิโน

ภาพ: Asia Times

     พระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 ยังไม่ประสาเกินไปสำหรับงานสำคัญเช่นนี้ ดังนั้นเขาจึงถูกครอบงำจากคนรอบข้างมากมายที่อาสาเข้ามาให้คำแนะนำด้านต่างๆ ที่กลับกลายเป็นว่ายิ่งแก้ยิ่งแย่ เพราะเหล่าที่ปรึกษาต่างก็ไม่ใช่คนดี ตรงกันข้ามแทบทุกคนหวังกอบโกยผลประโยชน์ส่วนตัว สุดท้ายสิ่งนี้นำไปสู่การที่ฝ่ายราชวังพยายามควบคุมอำนาจการปกครองอย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาด จนประชาชนเกิดความทุกข์ยากลำบาก แม้พวกเขาจะพยายามส่งเสียงเรียกร้อง แต่ก็ไม่ถูกรับฟัง อีกทั้งยังกำราบโดยใช้ความรุนแรง ซึ่งเป็นสิ่งที่ขัดแย้งกับคลื่นการเปลี่ยนผ่านอุดมการณ์การเมืองสมัยใหม่อย่างมาก และแน่นอนว่าไม่มีใครต้านทานกระแสแห่งการเปลี่ยนแปลงได้ แม้จะเป็นราชวงศ์ที่มีอำนาจล้นฟ้าก็ตาม 

ภาพ: IMDb

พ่อมดแห่งรัสเซีย

     หากใครเคยได้ยินชื่อเสียงของตำนานพ่อมดแห่งรัสเซียนาม กริกอรี รัสปูติน ผ่านเข้าหูมาบ้าง แต่ไม่เคยรู้อย่างลงลึกว่าแท้จริงแล้วเขาคือใคร และมีส่วนสำคัญอย่างไรต่อการล่มสลายของราชวงศ์โรมานอฟ ซีรี่ส์เรื่อง The Last Czars จะไขทุกข้อสงสัยให้กระจ่าง หากจะเกริ่นเรียกน้ำย่อยและไม่เป็นการสปอยล์จนเกินไป เหตุการณ์ทั้งหมดเริ่มต้นจากที่วิกฤตการหารัชทายาทมาสืบทอดราชวงศ์ เนื่องจากพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 กับพระราชินีอเล็กซานดราให้บุตร 4 คนแรกออกมาเป็นลูกสาวทั้งหมด ความกดดันจึงเกิดขึ้นเป็นอย่างมาก ความหวังทั้งหมดฝากไว้กับบุตรคนที่ 5 

     แม้บุตรคนที่ 5 จะออกมาเป็นผู้ชาย ทว่าทุกอย่างก็ยังคงไม่ราบรื่น นอกจากเด็กน้อยมีอาการป่วยเป็นโรคฮีโมฟีเลีย (Hemophilia) โรคผิดปกติทางเลือดทำให้เลือดไหลไม่หยุดและไหลออกง่ายติดตัวมาด้วย ซึ่งผู้ที่มีอาการป่วยด้วยโรคชนิดนี้จะมีอายุขัยสั้นกว่าคนทั่วไป พระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 กับพระราชินีอเล็กซานดราเป็นกังวลกับเรื่องนี้อย่างมาก แม้จะพยายามใช้หมอที่เก่งกาจเพียงใดก็ไม่สามารถรักษาบุตรของพวกเขาได้ จนกระทั่งพระราชินีอเล็กซานดราซึ่งเป็นคนที่ศรัทธาในพระเจ้าและศาสนาได้ฝากความหวังสุดท้ายไว้ที่ กริกอรี รัสปูติน พ่อมดผู้มีชื่อเสียงโด่งดัง และได้สร้างปาฏิหาริย์มาแล้วหลายครั้ง 

     ผลปรากฏว่าไม่รู้ด้วยวิธีใด ทว่ารัสปูตินสามารถรักษาโรคฮีโมฟีเลียได้อย่างอัศจรรย์ ทำให้รัสปูตินได้รับความไว้วางใจจากพระราชินีอเล็กซานดราเป็นอย่างมาก เขาเริ่มเข้ามามีบทบาทในราชวัง และสุดท้ายเรียกว่าแทบจะควบคุมทุกอย่างได้เบ็ดเสร็จเสียยิ่งกว่าตัวพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 เสียอีก

ภาพ: IMDb

ความสมจริงที่สะกดผู้คนอยู่หมัด

     ปิดท้ายบทความนี้ด้วยความดีงามควรค่าแก่การยกย่องอีกประการของซีรี่ส์ The Last Czars นั่นคือในส่วนของงานงานโปรดักชั่น ที่ไม่ว่าจะเป็นเครื่องแต่งกาย เสื้อผ้า หน้าผม และสถานที่ รับรู้ได้อย่างชัดเจนว่าทีมงานผู้สร้างน่าจะศึกษาหาข้อมูลมาเป็นอย่างดี เพราะผลลัพธ์ที่ออกมาอยู่ในระดับที่เป๊ะทุกกระเบียดนิ้ว สมจริงอย่างมาก และให้ความอลังการในเวลาเดียวกัน นอกจากนั้นข้อได้เปรียบของการที่ The Last Czars เป็นซีรี่ส์กึ่งสารคดีคือจะมีการสอดแทรกฟุตเทจเหตุการณ์จริงมาเป็นระยะ ยิ่งดึงอารมณ์ร่วมของผู้ชมได้อยู่หมัดขึ้นไปอีก โดยรวมแล้วเป็นระยะเวลา 4 ชั่วโมงกว่าที่คุ้มค่าทั้งในแง่ความบันเทิง และได้ความรู้ประวัติศาสตร์ไปพร้อมกัน สามารถรับชมความพิเศษที่กล่าวมาทั้งหมดได้ทาง Netflix