หนึ่งในเหตุผลที่ทศวรรษ 90 เป็นยุคสมัยที่ผู้คนโหยหา คิดถึง และอยากจะย้อนกลับไปใช้ชีวิตมากที่สุดก็คือความเฟื่องฟูของป๊อปคัลเจอร์ ที่เหล่าผู้ผลิตต่างก็สร้างสรรค์ผลงานระดับมาสเตอร์พีซออกมาอย่างไม่ขาดสาย และมีจำนวนมากที่ยังคงเป็นที่กล่าวถึงตราบจนปัจจุบัน อุตสาหกรรมดนตรีคือหนึ่งในตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดซึ่งเรียกได้ว่ายุค 90s คือยุคทองของการสร้างสรรค์บทเพลงก็ว่าได้ มีเพลงฮิตระดับขึ้นหิ้งมากมาย รวมไปถึงมีกลุ่มศิลปินหน้าใหม่ถือกำเนิดขึ้นมากไม่แพ้กันและภายหลังพวกเขาก็ได้กลายเป็นตำนาน แต่นอกเหนือจากบทเพลงแล้ว ความเฟื่องฟูของอุตสาหกรรมดนตรียังเป็นไฟลามทุ่งมาถึงการออกแบบหน้าปกอัลบั้มที่ศิลปินแต่ละคนต่างละเลงความคิดสร้างสรรค์ออกมาอย่างไม่มีใครยอมใคร ผลลัพธ์คือยุค 90s กลายเป็นหนึ่งในยุคที่มีหน้าปกอัลบั้มน่าจดจำมากที่สุดยุคหนึ่ง 

     เพื่อเป็นการย้อนกลับไปสู่ความเฟื่องฟูในวันวาน บทความนี้จึงได้รวบรวม 10 หน้าปกอัลบั้มอมตะตลอดกาล หมุดหมายแห่งวงการดนตรีจากทศวรรษ 90 มาปัดฝุ่นให้เหล่านักฟังและนักอ่านได้หวนรำลึกกันอีกสักครั้ง

ภาพ: Encosystems

1. หน้าปกอัลบั้ม Nevermind จากศิลปิน Nirvana (1991)

     ถึงแม้สุดท้ายจะจบลงด้วยการฟ้องร้องขึ้นศาลจากการที่ Spencer Elden รู้สึกไม่พอใจที่ภาพเปลือยของเขาในวัยทารกถูกเผยแพร่ในสาธารณะ แต่ก็ไม่สามารถปฏิเสธได้ว่าหน้าปกอัลบั้ม Nevermind ของ Nirvana หนึ่งในวงกรันจ์ร็อกผู้ยิ่งใหญ่คือหน้าปกอัลบั้มที่อมตะที่สุดแห่งยุค 90s หรืออาจเรียกได้ว่าเป็นหน้าปกที่อมตะตลอดกาลเสียด้วยซ้ำ

     จุดเริ่มต้นของภาพทารกเปลือยกายว่ายน้ำในสระโดยมีธนบัตรดอลลาร์อยู่เบื้องหน้ามาจากไอเดียของ Kurt Cobain หัวหอกแห่ง Nirvana หลังจากที่เขาได้ดูการแสดงโชว์เกี่ยวกับการถือกำเนิดชีวิตในน้ำร่วมกับ Dave Grohl มือกลองประจำวง ทันใดนั้นพวกเขาก็ไม่รอช้าจ้าง Kirk Weddle มาเป็นช่างภาพ ซึ่งในการถ่ายทำเขากดชัตเตอร์ไปเพียง 11 ครั้งเท่านั้น โดยไม่ได้คาดคิดเลยแม้แต่น้อยว่าภาพถ่ายของเขาจะกลายเป็นหน้าปกอัลบั้มที่ผู้คนจดจำได้มากที่สุด ถึงแม้ว่ากาลเวลาจะผ่านมากว่าสามทศวรรษแล้วก็ตาม

ภาพ: Boomkat

2. หน้าปกอัลบั้ม Rid of Me จากศิลปิน PJ Harvey (1992)

     ภาพถ่ายขณะผู้หญิงผมยาวกำลังสยายผมอันเปียกปอนจนน้ำกระเซ็นไม่ใช่อะไรที่แปลกใหม่ ตรงกันข้ามถือเป็นสไตล์ภาพถ่ายที่พบเห็นได้อย่างบ่อยครั้งเสียด้วยซ้ำ อย่างไรก็ตามหน้าปกอัลบั้ม Rid of Me ของ PJ Harvey สามารถถ่ายทอดสิ่งที่ดูธรรมดานี้ออกมาได้อย่างสมบูรณ์แบบที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการจัดแสง แววตา และอารมณ์ที่ถ่ายทอดออกมา ผลลัพธ์กลายเป็นความธรรมดาที่ตราตรึงอย่างไม่รู้ลืม

ภาพ: Spotify

3. หน้าปกอัลบั้ม Rage Against the Machine จาก ศิลปิน Rage Against the Machine (1992)

     Rage Against the Machine คือหนึ่งในวงร็อกที่แสดงจุดยืนทางการเมืองมากที่สุดวงหนึ่ง บทเพลงส่วนใหญ่ของเขาคือการส่งเสียงตะโกนด่าถึงเหล่าผู้มีอำนาจและจอมเผด็จการที่กดขี่ประชาชน และหน้าปกอัลบั้มแรกของพวกเขาที่ใช้ชื่อเดียวกับวงซึ่งออกวางจำหน่ายในปี 1992 ก็ตอกย้ำสิ่งนี้ให้ชัดเจนยิ่งขึ้นไปอีก เพราะมันคือภาพของ Thích Qung พระภิกษุสงฆ์ชาวเวียดนามที่ตัดสินใจสละชีพด้วยการจุดไฟเผาตัวเอง ณ ใจกลางกรุงไซง่อนในปี 1963 เพื่อเป็นสัญลักษณ์ประท้วงเรียกร้องสิทธิให้กับประชาชนชาวเวียดนาม

ภาพ: I Like Your Old Stuff

4. หน้าปกอัลบั้ม Janet จากศิลปิน Janet Jackson (1993)

     ด้วยสถานะความเป็น ‘ราชินีแห่ง R&B ยุค 90s’ ของ Janet Jackson ยิ่งทำให้หน้าปกอัลบั้ม Janet ฮือฮายิ่งขึ้นไปอีกหลังจากที่วางจำหน่ายในปี 1993 เพราะเป็นภาพของเธอยืนเปลือยกายท่อนบน โดยมีมือของบุคคลอื่นมาปิดหน้าอกทั้งสองข้างเอาไว้ เรียกว่าเป็นส่วนผสมที่พอดีกันระหว่างความวาบหวามและความงามเชิงศิลปะ อีกทั้งยังเป็นการตั้งคำถามถึงบรรทัดฐานศีลธรรมของผู้คนในยุคสมัยดังกล่าวอีกด้วย

 

ภาพ: Deejay

5. หน้าปกอัลบั้ม Parklife จากศิลปิน Blur (1994)

     “เขาคงไม่คิดเลยสักนิดว่าพวกเราจะซื้อภาพนี้เพื่อนำมาเป็นหน้าปกอัลบั้ม เพราะถ้าเขารู้เขาคงขายมันแพงกว่านี้แน่” Rob O’Connor ฝ่ายศิลป์ที่ทำงานให้กับ Blur วงบริตป๊อปชื่อดังจากประเทศอังกฤษกล่าวถึงเหตุการณ์ที่เขาไปขอซื้อลิขสิทธิ์ภาพถ่ายภาพหนึ่งมาจากช่างภาพนาม Bob Thomas โดยภาพถ่ายดังกล่าวคือภาพการแข่งสุนัขเกรย์ฮาวด์ในวันที่ 2 พฤศจิกายน ปี 1988 ณ สนามกีฬา Romford เมือง Essex และต่อมามันได้กลายเป็นหน้าปกอัลบั้ม Parklife ของวง Blur ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน โดยจุดเริ่มต้นของไอเดียสุดพิสดารนี้มาจากตอนที่ Damon Albarn หัวเรือใหญ่ของวงเดินผ่านร้านรับแทงพนัน William Hill และใครจะไปคาดคิดว่าจากไอเดียง่ายๆ เช่นนี้ สุดท้ายผลลัพธ์จะกลายเป็นหน้าปกอัลบั้มระดับตำนาน

ภาพ: Discogs

6. หน้าปกอัลบั้ม Ready to Die จากศิลปิน The Notorious B.I.G. (1994)

     ถึงจะไม่บ่อยครั้งนักที่ศิลปินจะนำภาพตัวเองในวัยเด็กมาเป็นหน้าปกอัลบั้ม แต่ก็ไม่ได้ถือเป็นสิ่งแปลกใหม่ที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน อย่างไรก็ตามสิ่งที่ทำให้หน้าปกอัลบั้ม Ready to Die ของแนวหน้าแก๊งสเตอร์ฮิปฮอปแห่งนิวยอร์กอย่าง The Notorious B.I.G. ซึ่งเป็นภาพของตัวเขาเองสมัยเป็นทารกให้พิเศษและโดดเด่นคือความหมายที่สื่อออกมา โดย Ready to Die เป็นอัลบั้มที่บอกเล่าชีวิตของ The Notorious B.I.G. ตั้งแต่วันที่เขาเกิดกระทั่งวันสุดท้ายซึ่งเต็มไปด้วยความโหดร้ายและกระสุนปืน อย่างไรก็ตามความไร้เดียงสาแบบเด็กๆ ก็ไม่เคยหายไปไหน เพียงแต่มันถูกกดทับเอาไว้ด้วยสีดำของโลกใบนี้เท่านั้น

ภาพ: Square Space

7. หน้าปกอัลบั้ม Illmatic จากศิลปิน Nas (1994)

     อีกหนึ่งหน้าปกอัลบั้มฮิปฮอปที่ดูเหมือนจะธรรมดา แต่กลับซ่อนความหมายที่ลึกซึ้งมหัศจรรย์เอาไว้ โดยหน้าปกอัลบั้ม Illmatic ของ Nas ศิลปินฮิปฮอปรุ่นใหญ่จากนิวยอร์กคือภาพตัวเขาเองในวัยเจ็ดขวบซ้อนทับกับภาพถ่ายโครงการบ้านจัดสรรในควีนส์บริดจ์ที่กำลังถูกเพลิงเผาโดยได้ภาพนี้มาจากฝีมือการกดชัตเตอร์ของ Danny Clinch

     “สถานที่แห่งนั้นเคยเป็นโลกของผม” นาสบอกกับ MTV เกี่ยวกับความหมายเบื้องหลังหน้าปกอัลบั้มสุดคลาสสิกนี้ที่สื่อถึงรากเหง้าของเขาและแร็ปเปอร์อีกหลายคนที่มีสถานที่ดังกล่าวบ่มเพาะจนเติบโตกลายมาเป็นศิลปินที่ประสบความสำเร็จ แต่สุดท้ายมันก็ต้องพังทลายหายไปตามกาลเวลา

ภาพ: Spotify

8. หน้าปกอัลบั้ม Homogenic จากศิลปิน Björk (1997)

     นอกจากแนวเพลงที่หวือหวาล้ำยุคแล้ว หน้าปกอัลบั้มคืออีกหนึ่งองค์ประกอบที่ Björk ศิลปินระดับตำนานจากไอซ์แลนด์สร้างสรรค์ออกมาได้อย่างยอดเยี่ยมในแทบทุกอัลบั้มของเธอ และหากจะนับเฉพาะอัลบั้มจากทศวรรษ 90 ไม่ว่าจะเป็น Debut (1993), Post (1995), และ Homogenic (1997) ก็สามารถติดเข้ามาในลิสต์นี้ได้อย่างไม่น่าแปลกใจแม้แต่น้อย อย่างไรก็ตามหากต้องเลือกเพียงหนึ่งเดียว ยังไงเสียก็ต้องเป็นอัลบั้ม Homogenic ด้วยวิชชวลที่ล้ำสมัย มีการผสมผสานกันระหว่างวัฒนธรรมที่แตกต่าง เป็นภาพที่มีความขัดแย้งทว่ากลับลงตัว เช่นเดียวกับดนตรีของเธอที่ร่ายรำกับท่วงทำนองได้อย่างมหัศจรรย์

ภาพ: Media Amazon

9. หน้าปกอัลบั้ม Enema of the State จากศิลปิน Blink-182 (1999)

     ต่อให้จะไม่ใช่แฟนเพลงแนวพังก์ แต่อย่างไรก็ตามภาพหน้าปกอัลบั้ม Enema of the State ของศิลปินวง Blink-182 ก็น่าจะเคยผ่านตามาบ้าง เพราะนี่คือหนึ่งในหน้าปกอัลบั้มพังก์ที่น่าจดจำที่สุดตลอดกาล และเป็นหมุดหมายความเฟื่องฟูที่สำคัญของดนตรีแนวนี้ในทศวรรษ 90 โดยหญิงสาวที่สวมชุดพยาบาลอยู่คือ Janine Lindemulder ที่เมื่อรวมกับองค์ประกอบอื่นๆ ในภาพ ทำให้ผลลัพธ์ที่ออกมาจัดจ้านและน่าจดจำอย่างยิ่ง

 

ภาพ: Genius

10. หน้าปกอัลบั้ม Things Fall Apart จากศิลปิน The Roots (1999)

     ดนตรีกับการเมืองคือสิ่งที่อยู่เคียงคู่กันอย่างแยกไม่ออก และสำหรับอัลบั้ม Things Fall Apart ในปี 1999 ของกลุ่มศิลปินฮิปฮอป The Roots ก็เป็นอีกครั้งที่ยืนยันถึงความจริงข้อนี้ เพราะนอกจากบทเพลงที่วิพากษ์สังคมอย่างเผ็ดร้อนแล้ว หน้าปกอัลบั้มที่เป็นภาพถ่ายวัยรุ่นผิวสีสองคนกำลังวิ่งหนีตำรวจในชุดปราบจลาจล ณ ย่านเบดฟอร์ด-สไตเวสซันต์ ก็สื่อถึงความไม่เท่าเทียมในสังคมได้อย่างทรงพลังไม่แพ้กัน