วาลวิชนี เครื่องประดับเกียรติยศที่บ่งบอกว่าเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ไม่ได้มีเพียง 5 ชิ้น

     คำว่า “เบญจะ” แปลว่า 5 แต่ในความเป็นจริงแล้วถ้านับแยกชิ้นจะรวมทั้งสิ้น 6 อย่างด้วยกัน “วาลวิชนี” คือความสับสนที่อาจทำให้ผู้คนเข้าใจผิดเกี่ยวกับเครื่องประดับเกียรติยศของกษัตริย์ พัดและแส้คือชุดเครื่องราชกกุธภัณฑ์ที่นับรวมเป็นประหนึ่งของชิ้นเดียวกัน ดั้งเดิมนั้นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงรับสั่งให้มีการทำพัดขึ้นมาโดยเป็นพัดใบตาลปิดทั้ง 2 ฝั่งพร้อมขลิบด้วยทองคำ ด้ามทำด้วยทองลงยา เรียกว่าพัชนีฝักมะขาม แต่ต่อมามีการเปลี่ยนการเรียกขานในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริให้เรียกตามพระบาลีว่า “วาลวิชนี” และไม่ควรจะเป็นพัดใบตาลอย่างเดียว เพราะตามหลักแล้ววาลเป็นคำเรียกขนโคชนิดหนึ่งซึ่งตรงกับจามรีในไทย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างแส้จามรีขึ้นเป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ด้วย ภายหลังขนจามรีเริ่มหายาก จึงหันมาใช้ขนหางช้างเผือกแทน เรียกว่าพระแส้หางช้างเผือก แต่ก็ไม่อาจจะเลิกใช้พัดใบตาลของดั้งเดิมได้ ฉะนั้นเครื่องราชกกุธภัณฑ์ชิ้นนี้จึงแยกย่อยออกเป็นทั้งพัดและแส้แต่ก็ยังคงเรียกคู่กันว่า “วาลวิชนี” ตามหลักฐานข้อมูลที่ระบุในหนังสือเกี่ยวกับพระราชพิธีบรมราชาภิเษกของกระทรวงวัฒนธรรม

 

ภาพ: ประมวลบทความพระราชพิธีบรมราชาภิเษก