“เสื้อโปโล” หากพูดถึงชนิดของเสื้อประเภทนี้เชื่อว่าทุกคนจะต้องคุ้นเคยกันอย่างแน่นอน เพราะนี่คือไอเท็มชิ้นเบสิกที่ไม่ว่าจะเพศใดหรือช่วงวัยไหนมักจะมีติดตู้กันเป็นปกติอยู่แล้ว ทว่าเรื่องราวของเสื้อโปโลนั้นซับซ้อนอยู่พอสมควร เพราะภาพจำทั้งหมดเกี่ยวกับเสื้อโปโลในยุคปัจจุบันกลับแตกต่างจากเสื้อโปโลดั้งเดิมไปไม่น้อยเลยทีเดียว มากไปกว่านั้นภาพจำที่ว่ายังไม่ได้มาจากเสื้อโปโลแบบดั้งเดิมเสียด้วยซ้ำ เพราะเสื้อโปโลที่เราเรียกกันอย่างคุ้นเคยติดปากและคุ้นตาเป็นอย่างยิ่งกลับมีที่มาจากกีฬาเทนนิส วันนี้โว้กจะพาไปย้อนเก็บเกร็ดความรู้แฟชั่นกันว่าแท้จริงแล้วเสื้อโปโลแบบนี้ถ้าเรียกว่าเสื้อเทนนิสอาจจะถูกต้องกว่า

เสื้อโปโลแขนสั้นยุคดั้งเดิมที่มีไลน์กระดุมยาวตลอดทั้งตัว / ภาพ: 2luxury2

     ย้อนกลับไปตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 19 ยุคสมัยนั้นกีฬาโปโลเป็นที่นิยมอย่างมากในหมู่สุภาพบุรุษจากเกาะอังกฤษ และภาคพื้นยุโรป ชุดสำหรับเล่นกีฬาโปโลนั้นถูกออกแบบมามีลักษณะเป็นผ้าค่อนข้างหน้าสำหรับการปะทะลม อีกทั้งยังมีคอปกแบบที่เราคุ้นเคย เพิ่มเติมคือบางแหล่งนิยมใช้ไลน์กระดุมแบบเสื้อเชิ้ต หรือไลน์กระดุมยาวไปจนถึงชายเสื้อ ซึ่งแตกต่างจากยุคปัจจุบัน นอกจากนี้เสื้อโปโลดั้งเดิมยังต้องเป็นเสื้อแขนยาวเท่านั้น (ภายหลังมีการปรับเปลี่ยนตามสภาพอากาศ) ทั้งนี้ทั้งนั้นปัญหาก็เกิดขึ้นเพราะคอปกมักปลิวสะบัดไปทำให้รบกวนผู้เล่น หลังจากนั้นไม่นานจึงมีการคิดค้นการกลัดกระดุมปกเพื่อรักษาให้ปกมีตำแหน่งคงที่ไม่สะบัดรบกวนผู้เล่นอีกต่อไป ซึ่งต่อมากลายเป็นแรงบันดาลใจให้ John E. Brooks จากครอบครัว Brooks Brothers นำไอเดียนี้ไปสานต่อเป็นเสื้อเชิ้ตแบบ Button-Up อันเป็นไอเท็มชิ้นไอคอนิกแห่งวงการแฟชั่นอีกชิ้นหนึ่งของโลก

René Lascoste สวมเสื้อเทนนิสที่ตนเองออกแบบใหม่สำหรับการแข่งขันเทนนิสยูเอสโอเพ่นปี 1926 / ภาพ: Lacoste Archives

      ต่อมาดูเหมือนว่าการปฏิวัติวงการกีฬาจะเริ่มเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เสื้อผ้าถูกออกแบบให้เหมาะกับการเล่นกีฬาเพื่อการแข่งขันมากขึ้น กล่าวคือเสื้อผ้าต้องตอบโจทย์การเคลื่อนไหวและเหมาะสมกับกีฬาประเภทต่างๆ มากขึ้น René Lacoste นักกีฬาเทนนิสระดับตำนานชาวฝรั่งเศสจึงคิดค้นเสื้อเทนนิสรูปแบบใหม่โดยหยิบเอาลักษณะของเสื้อโปโลดั้งเดิมมาเปลี่ยนแปลง ทั้งการปรับแต่งเนื้อผ้าให้สวมใส่สบายขึ้น ออกแบบปกให้เรียบแบนและลดทอนรายละเอียดการกลัดกระดุมปกออก นอกจากนี้ยังออกแบบเสื้อให้เป็นเสื้อแขนสั้น เพราะปกตินักกีฬาเทนนิสสวมเสื้อแขนยาวก็ต้องพับแขนเพื่อความสะดวกอยู่ดี แต่ยังคงเอกลักษณ์สีขาวตามเครื่องแบบ “Tennis Whites” ไว้เช่นเคย อีกทั้งยังปรับรูปแบบไลน์กระดุมให้เหลือเพียงด้านบนจนกลายเป็นเสื้อแบบสวมหรือ Pullover Shirt เขาสวมมันครั้งแรกในการแข่งขันศึกยูเอสโอเพ่นปี 1926 และคว้าแชมป์ไปครอง ทำให้ชื่อเสียงของเรเน่ ลาคอสต์และเสื้อเทนนิสรูปแบบใหม่ดังกระฉ่อนโลก จนกระทั่งปี 1933 หลังแขวนแร็กเก็ตเขาก็เปิดแบรนด์ทำการตลาดเสื้อเทนนิสขึ้นเต็มรูปแบบ

ลีลาการแข่งขันเทนนิสของ Fred Perry พร้อมกับเสื้อเทนนิสสีขาวที่เริ่มเป็นที่นิยมในยุค 1930s / ภาพ: Science Museum Group Collection

     หลังจากนั้น Fred Perry ตำนานนักเทนนิสชาวอังกฤษเพื่อนร่วมสนามของเรเน่ก็ตั้งแบรนด์ตามชื่อตัวเองและพัฒนาเสื้อเทนนิสเช่นกัน แพตเทิร์นเสื้อเทนนิสรูปแบบดังกล่าวก็ทวีความนิยมขึ้นอีกระดับ สวนทางกับกีฬาโปโลที่เสื่อมความนิยมลงเรื่อยๆ สอดคล้องกับเสื้อโปโลดั้งเดิมที่ค่อยๆ หายไปจากสารบบเช่นเดียวกัน อิทธิพลด้านแฟชั่นกึ่งกีฬาแผ่ขยายมาถึงดินแดนสหรัฐอเมริกา เหล่านักกีฬามหาวิทยาลัยสวมเสื้อแบบนี้จนกลายเป็นเทรนด์สปอร์ตแวร์ยุคแรกๆ Ralph Lauren ก็วางแผนและเปิดไลน์ Polo Ralph Lauren ขึ้นในปี 1967 หลังจากนั้นทุกคนก็จดจำเสื้อประเภทนี้กันด้วยชื่อโปโลจากรากฐานดั้งเดิมที่แทบไม่มีลักษณะเดิมหลงเหลือเท่าไหร่นัก จนถึงปัจจุบันทุกคนก็คุ้นเคยกับเสื้อโปโลด้วยลักษณะแบบใหม่ที่มาจากกีฬาเทนนิสไปเสียแล้ว ทว่าทุกคนก็ยังใช้ชื่อนี้เป็นสากล ถือเป็นมรดกทางวัฒนธรรมด้านแฟชั่นจากกีฬาที่กีฬาแรกเริ่มสูญสลายไป แต่เสื้อผ้ากลับอยู่เป็นนิรันดร์ ทว่าคำถามสำคัญก็คือในชื่อที่หลากหลาย เสื้อที่ทุกคนคุ้นเคยควรถูกเรียกว่าเสื้อเทนนิสมากกว่ามิใช่หรือ เพราะแม้ปัจจุบันยังมีกีฬาโปโลที่นักกีฬาสวมเสื้อแบบนี้ แต่แท้จริงแล้วต้นกำเนิดของแพตเทิร์นเสื้ออันคุ้นเคยมาจากเรเน่ ลาคอสต์ผู้คิดค้นสำหรับการลงแข่งเทนนิสอย่างจริงจัง แล้วแฟนโว้กล่ะคิดว่าเสื้อโปโลที่ไม่มีเค้าโปโลเดิมควรจะเรียกว่าเสื้อเทนนิสหรือไม่