จากปกโว้กถึงลิซ่า เครื่องศีรษะไทยในโลกแฟชั่นยุคใหม่ ที่สะท้อนถึงความเป็นไทยในเวทีโลก

     จากปกโว้กไทยฉบับแรกถึงลิซ่า เครื่องประดับศีรษะในโลกแฟชั่นยุคใหม่ที่สะท้อนถึงความเป็นไทยได้เสมอแม้หลายคนอาจจะบอกว่ามันล้าสมัยไปแล้ว...เครื่องประดับศีรษะหลายชิ้นถือเป็นมรดกตกทอดทางวัฒนธรรมที่สำคัญ เพราะถือเป็นองค์ประกอบของความเป็นไทยในโลกแฟชั่นมาโดยตลอด ไม่ว่าจะเป็นการสวมชุดไทยหรือแม้แต่การรังสรรค์แฟชั่นแบบผสมผสานในโลกยุคใหม่ที่มีการใช้เครื่องประดับศีรษะเพื่อเติมแต่งกลิ่นอายความเป็นไทยให้คนทั่วโลกได้เข้าใจและซึมซับศิลปะด้านความงามลงลึกไปจนถึงรากฐานนิยามความสวยงามของแฟชั่นไทยตั้งแต่อดีต

ลิซ่าพร้อมชุดสไบและรัดเกล้ายอดในมิวสิกวิดีโอเพลง LALISA / ภาพ: BLACKPINK

     “ทำไมต้องเครื่องประดับศีรษะแบบไทยดั้งเดิม” หลายคนอาจตั้งคำถามกับรัดเกล้ายอดและชฎาที่ถ้ามองอย่างผิวเผินอาจเห็นว่าเป็นเครื่องประดับศีรษะแบบดั้งเดิม มีความข้องเกี่ยวกับแฟชั่นยุคปัจจุบันหรือรากฐานแฟชั่นจากฝั่งยุโรปค่อนข้างน้อย แต่ถ้ามองลึกลงไปจะเห็นว่าเครื่องประดับศีรษะของแต่ละภูมิภาคทั่วโลกล้วนมีการแกนหลักสำหรับการรังสรรค์ผลงานชิ้นใหม่ๆ เสมอ ลองสังเกตแฟชั่นโชว์ที่มีการใช้มงกุฎ เทียร่า หมวกทรงสูง หรือแม้แต่ผ้าโพกสไตล์อินเดีย ทั้งหมดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดต่อเนื่องกันมาตั้งแต่อดีต เฉกเช่นเดียวกับเครื่องประดับศีรษะของไทย ดังนั้นการหยิบจับเครื่องประดับดั้งเดิมมารังสรรค์ให้เกิดเป็นลุคใหม่หรือแม้แต่การผลิตซ้ำแฟชั่นสไตล์ไทยเดิมเองก็ไม่ใช่สิ่งที่เฉิ่มเชยแต่อย่างใด

Lady Gaga กับชฎาที่ได้รับเสียงวิจารณ์ล้นหลามเมื่อกว่า 10 ปีก่อน / ภาพ: Sanook

     ชุดความคิดอนุรักษ์นิยมของคนไทยเองอาจพาเครื่องประดับศีรษะตามแบบฉบับดั้งเดิมหยุดนิ่งไม่ได้คล้อยตามยุคสมัยเหมือนกับเครื่องประดับศีรษะจากต่างวัฒนธรรม ด้วยความที่เครื่องประดับชิ้นดังกล่าวสืบสานเรื่องราวความเป็นไทยด้วยบริบทเชิงความศักดิ์สิทธิ์ เมื่อนำชฎามาผสมผสานกับสิ่งที่อาจจะสุดโต่งในแต่ละช่วงเวลา ด้วยบริบทช่วงนั้นๆ ก็อาจทำให้คนไทยหัวอนุรักษ์นิยมเองต่อต้านการเดินหน้าของชฎาในโลกแฟชั่นยุคใหม่ เรื่องนี้ก็ส่งผลไม่น้อยให้ชฎามีภาพจำเป็นเครื่องประดับที่แตะต้องได้ยาก ยกตัวอย่างเช่นเมื่อ 10 ปีก่อน Lady Gaga ศิลปินสาวสไตล์จัดจ้านก็สวมชุดเซ็กซี่ควบคู่ชฎาเล่นคอนเสิร์ตที่ประเทศไทย ณ เวลานั้นได้รับเสียงวิพากษ์วิจารณ์ถึงความเหมาะสมมากมาย และปฏิเสธไม่ได้ว่าความเคร่งครัดเหล่านี้ส่งผลให้ชฎาอาจดูเชยในสารบบความคิดของคนรุ่นใหม่หลายคน แต่แท้จริงแล้วความดั้งเดิมและเป็นเอกลักษณ์ของชฎาไม่เคยเชยแต่อย่างใด

(ซ้าย) โว้กประเทศไทยฉบับศูนย์ นางแบบสวมชฎาไทยจาก Kai Boutique/ (ขวา) บี-น้ำทิพย์ จงรัชตวิบูลย์ สวมชฎาสีทองโดยฝีมือการสร้างสรรค์ของ Philip Tracy เพื่อปกโว้กประเทศไทยฉบับแรก

     ปกโว้กประเทศไทยฉบับศูนย์และปกโว้กฉบับแรกที่ใช้ชฎาในการสื่อสารความเป็นไทยให้มากที่สุด นับเป็นอีกครั้งที่ชฎาปรากฏอยู่ในสารบบแฟชั่นยุคใหม่ มุมมองของจิรัฎฐ์ ทรัพย์พิศาลกุลมองว่าชฎาเป็นสิ่ง “Authentic” หรือความแท้ของรากเหง้าแฟชั่นไทยที่แสดงเอกลักษณ์ออกมาได้อย่างชัดเจน ดังนั้นการผสมผสานความไทยเข้ากับแพตเทิร์นนิตยสารสากลแบบโว้ก ชฎาจึงเป็นองค์ประกอบของประวัติศาสตร์หน้าสำคัญของโว้กประเทศไทย ทั้งชฎารูปแบบดั้งเดิมจาก Kai Boutique และ ชฎาสีทองที่เต็มไปด้วยรายละเอียดสุดประณีตของ Philip Treacy

เครื่องประดับศีรษะในมิวสิกวิดีโอเพลง At Your Best สะท้อนความเป็นไทยได้อย่างยอดเยี่ยม / ภาพ: Ana Tanaka

     กระโดดข้ามมาถึงต้นปี 2021 ศิลปินสาวลูกครึ่งไทย-ไอริช Sinéad Harnett ก็นำเสนอแง่มุมความเป็นไทยมิวสิกวิดีโอเพลงคัฟเวอร์ Aaliyah – At Your Best โดยเธอเลือกสรรชฎาไทยจากร้านในเมืองลอสแอนเจลิส ประเทศสหรัฐอเมริกามาสวมคู่กับชุดเดรสตัวยาว พร้อมสวมเครื่องประดับทองเข้ากับเครื่องประดับศีรษะชิ้นดังกล่าว แม้เธอจะไม่เคยอาศัยอยู่ในเมืองไทยและซึมซับวัฒนธรรมจากชาติบ้านเกิดของคุณแม่อย่างเต็มที่ด้วยตัวเอง แต่ในมุมมองของเธอยังคงยึดถือชฎาเป็นเครื่องหมายของความเป็นไทยอยู่เสมอ แสดงให้เห็นว่าคำว่า “Authentic” คือคีย์เวิร์ดสำคัญที่ทำให้ชฎาอยู่ยงในโลกแฟชั่นทุกยุคทุกสมัย ถ้าถามว่าทำไมต้องชฎาไทย ก็ต้องถามกลับว่าทำไมจะไม่ล่ะ...ถ้าผ้าผูกทูร์บันแบบอินเดียยังคงโลดแล่นเป็นเครื่องประดับศีรษะยอดนิยมในวงการแฟชั่น แสดงถึงกลิ่นอายแบบเอเชียใต้ได้เสมอ ชฎาก็สะท้อนถึงความเป็นไทยได้ตลอดกาลเช่นกัน

ลิซ่าพร้อมชุดสไบและรัดเกล้ายอดในมิวสิกวิดีโอเพลง LALISA / ภาพ: BLACKPINK

     มาถึงวันที่ 10 กันยายน 2021 ลิซ่า-ลลิษา มโนบาล สมาชิกสาวไทยในวง Blackpink ปล่อยมิวสิกวิดีโอเพลงเปิดตัวอัลบั้มเดี่ยวของตัวเองเป็นครั้งแรก โดยเธอสวมชุดสไบประดับคริสตัลจากแบรนด์ Asava แต่ที่น่าสนใจอีกจุดหนึ่งคือรัดเกล้ายอดบนศีรษะจาก Hook’s by Prapakas มาพร้อมเครื่องประดับออกแบบพิเศษจากแบรนด์ Sarran โดยศรัณย์ อยู่คงดี ดีไซเนอร์เจ้าของแบรนด์กล่าวว่าได้นำแรงบันดาลใจในการรังสรรค์ไอเท็มชิ้นดังกล่าวมาจากกลิ่นอายวัฒนธรรมไทยโดยใช้ดอกพุดซ้อนแสดงถึงความแข็งแรงสมบูรณ์และความเจริญตามความเชื่อโบราณ และออกแบบให้สื่อถึงการเจริญงอกงามเหมือนตัวลิซ่าที่จะกลายเป็นตำนานและจะไม่มีวันหยุดนิ่งจนกลายเป็นเรื่องราว “flower of Lisa” นอกจากนี้ยังมีสร้อยสังวาลที่ศรัณย์ได้ตีความมาจากดอกโป๊ยเซียนแสดงถึงโชคลาภ ออกแบบให้เหมาะกับชุดจากอาซาว่า นี่เป็นอีกครั้งที่โลกแฟชั่นยุคใหม่มีเครื่องประดับศีรษะดั้งเดิมปรากฏสะท้อนตัวตนความเป็นไทยของศิลปินจนถึงแก่นแท้

เครื่องประดับชิ้นพิเศษในคอนเซ็ปต์ flower of Lisa จากแบรนด์ Sarran / ภาพ: Sarran

     ลิซ่าคือคนไทย ส่วนรัดเกล้ายอดเองก็เท่ากับความเป็นไทยที่คนทั้งโลกจดจำได้เสมอ ดังนั้นลิซ่าจึงตอบคำถามได้อย่างดีว่า “ทำไมต้องเป็นเครื่องประดับแบบดั้งเดิม” ความงดงามของแฟชั่นแบบดั้งเดิมผสมผสานเข้ากับมิวสิกวิดีโอที่เต็มไปด้วยความล้ำสมัยสไตล์เคป๊อป ในขณะเดียวกันชุดความคิดอนุรักษ์นิยมก็คลายลงตามยุคสมัย คนรุ่นใหม่เปิดกว้างกับการหยิบจับความดั้งเดิมที่คลุกเคล้ากับสิ่งอื่นได้เป็นอย่างดี บริบททางสังคมแบบนี้อาจเป็นสัญญาณที่ดีให้คนไทยมองสิ่งของเหล่านี้ด้วยมุมมองร่วมสมัยมากขึ้น และทำความเข้าใจใหม่ว่ารัดเกล้ายอด ชฎา และเครื่องประดับศีรษะรูปแบบต่างๆ ไม่ได้ยึดติดกับชุดไทยโบราณเสมอไป แต่กลับเป็นเครื่องประดับศีรษะที่สามารถลื่นไหลพาความเป็นไทยผสมผสานกับแฟชั่นร่วมสมัยได้ตลอดเวลา

ลิซ่าพร้อมชุดสไบและรัดเกล้ายอดในมิวสิกวิดีโอเพลง LALISA / ภาพ: BLACKPINK

     กำแพงทางความคิดเกี่ยวกับความโบราณดั้งเดิมคือสิ่งที่ปิดกั้นมรดกทางวัฒนธรรมของคนไทยให้แช่แข็งอยู่ภายใต้บริบทแฟชั่นอยู่เสมอ วันนี้ถ้ากำแพงนั้นลดลงไม่ว่ารัดเกล้ายอด ชฎาหรือองค์ประกอบชิ้นไหนในชุดไทยแบบดั้งเดิมก็สามารถมีพื้นที่ในระดับสากลได้อย่างแน่นอน ถ้าโดนถามอีกครั้งว่าทำไมไทยต้องเป็นรัดเกล้ายอด เราอาจจะถามกลับได้ว่าทำไมชุดชนเผ่าอเมริกันดั้งเดิม หมวกของชาวเม็กซิโก หรือแม้แต่ชุดเดรสสุดเรียบง่ายของชาวกรีกยังคงเป็นส่วนสำคัญในการพัฒนาแฟชั่นระดับโลกและภาพลักษณ์อันแข็งแกร่งของวัฒนธรรมแต่ละประเทศ จากเรื่องราวทั้งหมดแสดงให้เห็นว่าเครื่องประดับศีรษะกับแฟชั่นไทยเป็นเหมือนเครื่องสะท้อนรากเหง้าตามความงามฉบับไทยแท้ได้เป็นอย่างดี และสามารถอธิบายได้เหมือนกับทุกไอเท็มประจำชาติของคนทั่วโลกว่า “ในเมื่อเหล่าเครื่องประดับศีรษะอันมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวเป็นไอเท็ม Authentic ที่สะท้อนรากฐานทางวัฒนธรรมของไทยได้เสมอก็ย่อมไม่มีคำว่าเชยหรือล้าสมัย”

เครื่องประดับชิ้นพิเศษในคอนเซ็ปต์ flower of Lisa จากแบรนด์ Sarran / ภาพ: Sarran