การแข่งขันขี่ม้า ณ พระราชวังแวร์ซายส์ ภาพสะท้อนความหรูหราเหนือระดับของกีฬาชั้นสูง

     สนามกีฬาชั่วคราวที่ได้รับการพูดถึงและเป็นไวรัลมากที่สุดคงจะเป็น ‘Eiffel Stadium’ สนามวอลเลย์บอลชายหาดที่มีฉากหลังเป็นหอไอเฟล สัญลักษณ์ประจำกรุงปารีส ทว่าอีกสถานที่ที่พลาดไม่ได้คือด้วยประการทั้งปวงคือสนามการแข่งขันขี่ม้า ซึ่งในโอลิมปิก 2024 จัดขึ้น ณ สวนในพระราชวังแวร์ซายส์ สถานที่มรดกสำคัญของฝรั่งเศสที่เปี่ยมด้วยประวัติศาสตร์และความสวยงามอันเหนือระดับ ซึ่งการแข่งขันขี่ม้าเป็นเหมือนกีฬาสะท้อนภาพของคนชนชั้นสูง สอดประสานกับฉากหลังอันยิ่งใหญ่อลังการเลอค่าเช่นนี้ยิ่งสะท้อนภาพเหล่านี้ชัดเจนขึ้นอีกระดับ

     กีฬาชนิดนี้ถือเป็นกีฬาเก่าแก่ที่สามารถเชื่อมโยงถึงรูปแบบการใช้งานจริงก่อนจะปรับมาเป็นกีฬาเพื่อการแข่งขัน แรกเริ่มเดิมทีม้าเป็นสัตว์ยานพาหนะมาตั้งแต่ยุคโบราณ ก่อนโลกยุคใหม่ศิลปะการขี่ม้าจะเริ่มมีบทบาทสำคัญด้วยสถานะกีฬาการแข่งขัน โดยโอลิมปิกที่กีฬาขี่ม้าถูกบรรจุเข้ามาครั้งแรกคือโอลิมปิกครั้งที่ 2 ปี 1900 ณ กรุงปารีส ก่อนจะเว้นช่วงไปในปี 1904 และกลับมาจัดอีกครั้งในปี 1908 กับกีฬาโปโล ก่อนจะกลับมาจัดเต็มรูปแบบโดยปราศจากกีฬาโปโลในปี 1912 และเริ่มรักษาฟอร์แมตการแข่งขันอันมั่นคงในปี 1928 กับโอลิมปิก ณ กรุงอัมสเตอร์ดัม ประเทศเนเธอร์แลนด์ และนับตั้งแต่ปี 1936 ก็ไม่มีการเปลี่ยนแปลงจำนวน 6 ประเภทการแข่งขันอีกเลย

     กีฬานี้ถือเป็นความคลาสสิกและเป็นอมตะเหนือกาลเวลา ตลอดระยะเวลานานหลายทศวรรษผู้ครองความเป็นเลิศด้านกีฬาขี่ม้ายังคงได้รับการเชิดชูและถือเป็นนักกีฬาโอลิมปิกที่สืบทอดความเก่าแก่ดั้งเดิมเอาไว้อย่างมีคุณค่า รูปแบบการแข่งขันนั้นไม่ได้หวือหวาตื่นเต้นหรือลุ้นระทึกชนิดสูบฉีดอดรีนะลีนเท่ากับกีฬาชนิดอื่นนัก ทว่ามันกลับเปี่ยมด้วยเสน่ห์ความงดงามและสะท้อนภาพความโบราณที่สามารถเชื่อมโยงกับรากฐานกีฬาโอลิมปิกได้อย่างมีนัยสำคัญ และการแข่งขัน ณ กรุงปารีสในปี 2024 นี้ก็สามารถถ่ายทอดเรื่องราวผ่านฉากหลังอย่างพระราชวังแวร์ซายส์ได้อย่างงดงามที่สุด

     ความเก่าแก่โบราณมาพร้อมกฎระเบียบและมารยาททางกีฬาอันเคร่งครัด ปฏิเสธไม่ได้ว่าโลกของชนชั้นสูงถูกกำหนดผ่านระเบียบการปฏิบัติที่เคร่งครัด ซึ่งพ่วงมาด้วยข้อจำกัดที่กีดกันเรื่องเพศ โอลิมปิกยุคแรกแทบไม่มีผู้หญิงเข้าร่วมการแข่งขันขี่ม้า และการแข่งขันขี่ม้าถูกกำหนดให้กับเจ้าหน้าที่ทางการทหารและสุภาพบุรุษเท่านั้น จุดเริ่มต้นการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นเมื่อโอลิมปิกปี 1952 เมื่อผู้ชายทุกคนสามารถเข้าแข่งขันขี่ม้าได้ทุกประเภท และผู้หญิงก็สามารถแข่งขันได้ในประเภท “Dressage” หรือศาสตร์การบังคับม้า ก่อนจะได้รับอนุญาตให้แข่งประเภท “Show Jumping” หรือการกระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง และ “Eventing” หรือการแข่งขันทดสอบ 3 รูปแบบ คือศิลปะการบังคับม้า ,ข้ามภูมิประเทศ และกระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง ในปี 1956 และ 1964 ตามลำดับ

     จะเห็นว่าภาพของกฎระเบียบแบบนี้สะท้อนถึงระเบียบการของคนชนชั้นสูงและแสดงความจำเพาะเจาะจงเฉพาะกลุ่ม ซึ่งเจ้าหน้าที่ทางการทหารที่พูดถึงก่อนหน้านี้ไม่ได้หมายถึงทหารทั่วไป แต่เป็นทหารระดับสูงเท่านั้น อีกทั้งข้อจำกัดทางเพศยังสอดคล้องกับวิถีการปฏิบัติตามระเบียบชนชั้นสูงหรือมิติแห่งอำนาจที่สะท้อนความยิ่งใหญ่ในแนวคิดแบบโบราณดั้งเดิม จะเห็นว่ากีฬาที่มีการโชว์ศักยภาพของการบังคับม้าพร้อมทั้งการออกแบบอีเวนต์การแข่งขันการบังคับม้าอย่างงดงามสะท้อนภาพกีฬาที่ใช้ทักษะประกอบกับรายละเอียดการสืบสานวิถีความดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน และถ้าหากใครคิดว่าศาสตร์การบังคับม้าเป็นเรื่องปกติทั่วไปในยุคสมัยโบราณก็จริงเพียงส่วนเดียว เพราะศาสตร์กับบังคับม้าและกระโดดข้ามเครื่องกีดขวางด้วยความสง่างามเหล่านี้ย่อมต้องฝึกฝนและผ่านการสืบทอดในรูปแบบที่แตกต่างจากการขี่ม้าเพื่อใช้งานเน้นประโยชน์ใช้สอยสูงสุด

     การแข่งขันขี่ม้าในปัจจุบันกับยุคที่ไม่มีใครใช้ม้าเป็นพาหนะอีกต่อไปแล้วคือภาพสะท้อนแห่งความหรูหราเหนือระดับโดยแท้จริง เพราะการคัดเลือกดูแลม้านั้นใช้งบประมาณมหาศาล ศาสตร์การขี่ม้าก็เป็นเรื่องเฉพาะกลุ่มมากขึ้น ม้าตัวหนึ่งอาจมีราคาหลายล้าน และงบประมาณในการขนส่งข้ามประเทศ ประกอบกับขั้นตอนการดูแลและอื่นๆ ทำให้ต้นทุนการขี่ม้าระดับสูงนั้นพุ่งทะยานเกินกว่าคนทั่วไปจะเข้าถึงได้ ดังนั้นกีฬาขี่ม้าจึงยังเป็นหลักสะท้อนของความหรูหราเหนือระดับ นอกจากนี้การเชื่อมโยงการขี่โมงเข้ากับมิติของชนชั้นสูงนั้นยังแสดงออกมาผ่านอุปกรณ์ เครื่องแต่งกาย และมารยาทต่างๆ ยกตัวอย่างให้เห็นภาพจะพบว่าอุปกรณ์ขี่ม้าสามารถอนุมานได้ถึงความร่ำรวยและมีระดับ เช่นอุปกรณ์ขี่ม้าจาก Hermès เป็นต้น

     การสะท้อนภาพความหรูหราดั่งงานเฉลิมฉลอง ณ พระราชวังแวร์ซายส์ในโอลิมปิก 2024 ณ กรุงปารีส ตอกย้ำอย่างชัดเจนถึงภาพลักษณ์และประวัติศาสตร์ รวมถึงกลไกการขับเคลื่อนของการขี่ม้าที่บ่งบอกถึงสถานะสังคม แม้ปัจจุบันความหรูหราเลิศเลอเกินเขตเรื่องกีฬาจะถูกตัดทอนและมุ่งเน้นถึงความสามารถเป็นหลัก แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้เช่นกันว่าการแข่งขันขี่ม้าทุกประเภทต้องใช้ต้นทุนมหาศาล เพียงค่าตัวของม้าแข่ง อุปกรณ์ขี่ม้า เรื่อยไปจนถึงการขนส่งต้องใช้ทรัพยากรการเงินก้อนมโหฬาร ซึ่งบ่งบอกถึงระดับของชนิดกีฬาที่ยังถูกมองว่าเป็นกีฬาสำหรับชนชั้นสูงเสมอมาและอาจเป็นตลอดไป

     เกร็ดความน่าสนใจของกีฬาขี่ม้าที่หลายคนอาจไม่เคยสังเกตคือกีฬาขี่ม้าเคยเป็นกีฬาที่ขีดจำกัดเรื่องเพศนำมาสู่การเลือกปฏิบัติที่สะท้อนภาพความไม่เท่าเทียมทางเพศในยุคเก่า ทว่าในยุคหลังกีฬาขี่ม้านับเป็นกีฬาที่บ่งบอกถึงความเท่าเทียมด้านเพศได้อย่างชัดเจนผ่านกฎระเบียบการร่วมแข่งขัน เพราะไม่ว่าจะผู้ชายหรือผู้หญิงการสามารถแข่งขันกันได้โดยปราศจากการแบ่งเรื่องเพศ และเป็นกฎระเบียบที่ปรับใช้กับทั้งประเภทเดี่ยวและประเภททีม ซึ่งภายในทีมก็ผสมผสานระหว่างนักกีฬาขี่ม้าชายและหญิงได้ตามความสามารถ นับเป็นกีฬาที่มีความเท่าเทียมและไร้ข้อจำกัดด้านเพศอย่างชัดเจนที่สุดในโอลิมปิก แม้ครั้งหนึ่งจะเคยเป็นกีฬาที่เต็มไปด้วยข้อจำกัดและการเลือกปฏิบัติตามแนวทางของผู้มีอำนาจและชนชั้นสูงยุคเก่าก็ตาม