Coco Chanel หรือ Gabrielle Bonheur Chanel ที่เราคุ้นหูคุ้นตาในวงการแฟชั่นเป็นอย่างดีนั้นคือตำนานที่ฝากเรื่องราวและความเกี่ยวโยงต่างๆ ในโลกแฟชั่นไว้อย่างมากมาย เรื่องราวถูกเล่าซ้ำแล้วซ้ำอีกจนนับจำนวนครั้งแทบไม่ได้ เกร็ดต่างๆ ในชีวิตถูกตีแผ่ตั้งแต่เกิด วัยเด็ก ไปจนถึงวาระสุดท้ายของชีวิต แต่มีเรื่องของสิ่งหนึ่งที่คนมักนึกถึงแบรนด์ Chanel นอกจากเสื้อผ้าแล้วคือน้ำหอม “Chanel N°5” น้ำหอมหมายเลข 5 ที่ถือเป็นไอเท็มชิ้นอมตะเหนือกาลเวลาที่อยู่คู่กับโลกแห่งความหอมบนเรือนร่างหญิงสาวมาเป็นเวลา 100 ปีพอดิบพอดีในปีนี้ วันนี้เราจะพาทุกคนไปย้อนชมว่าแท้จริงแล้วตำนานที่เล่าขานกันเกี่ยวกับเรื่องนี้เป็นอย่างไรกันแน่ ทำไมถึงเจ้าน้ำหอมตัวนี้ถึงถูกเรียกว่า “ความผิดพลาดที่ประสบความสำเร็จ”

วัยเด็กของ Coco Chanel ที่เต็มไปด้วยเรื่องราวมากมาย / ภาพ: Pinterest

     จากหัวคิดด้านการส่งเสริมสิทธิสตรีของโคโค่ที่พาโลกยุคเก่าก้าวกระโดดข้ามบรรทัดฐานเดิมๆ มาสู่การสร้างมิติใหม่ของการสร้างพลังให้หญิงสาว เธอคือต้นตำรับของการพลิกตำราการรังสรรค์ผลงานที่เมื่อก่อนต้องยึดถือความเฟมินีนอย่างสุดขั้ว กลับกันเธอกลับดึงเอาความแมสคิวลีนมาผสมผสานได้อย่างมีนัยยะสำคัญ ซึ่งจุดนี้เองกลายเป็นหมุดหลักทางประวัติศาสตร์ของโลกแฟชั่นที่ไม่มีใครปล่อยผ่านได้จริงๆ (คลิกอ่านประวัติแบรนด์ชาเนลฉบับเต็มได้ ที่นี่) ทว่ามีอยู่อย่างหนึ่งที่โคโค่ส่งเสริมผู้หญิงด้วยความเป็นหญิงอย่างเต็ม นั่นก็คือน้ำหอม และน้ำหอมตัวนี้มีเลขสำคัญปรากฏอย่างเด่นชัดคือเลข 5

รูปแบบเสื้อผ้าในยุคแรกๆ ของ Chanel / ภาพ: WhoWhatWear

     ถ้าถามว่าทำไมโคโค่กับเลข 5 ถึงมีความสัมพันธ์กันลึกซึ้งนัก เราสามารถย้อนเล่าไปถึงวลีอันเป็นตำนานเกี่ยวกับเลขตัวนี้ที่โคโค่เคยพูดถึงได้ว่า “ฉันนำเสนอคอลเล็กชั่นเสื้อผ้าในวันที่ 5 เดือนพฤษภาคม ซึ่งเป็นเดือน 5 ของปี ดังนั้นเราจึงเก็บเลข 5 ของรหัสทดลองนี้ไว้ มันจะนำความโชคดีมาให้เรา” โดยคำว่า “เลข 5 ของรหัสตัวอย่างทดลอง” ทำให้หลายคนอยากรู้ต่อว่าทำไมโคโค่ถึงต้องเลือกเลข 5 ทั้งๆ ที่มีตัวอย่างทดลองมากมายให้เธอได้พิสูจน์ความหอมของกลิ่น ซึ่งเรื่องนี้เองเป็นตำนานเล่าขานเรื่องความผิดพลาดมาตลอดหลายสิบปี

Coco Chanel และ Dmitri Pavlovich ในช่วงที่ทั้งคู่ออกเดตกัน / ภาพ: Gods and Foolish Grandeur

     ย้อนกลับไปปี 1920 หลังจากที่โคโค่เริ่มต้นสร้างตัวตนในโลกแห่งความสวยงามด้านแฟชั่น เธอต้องการรังสรรค์น้ำหอมเพื่อตอบโจทย์ผู้หญิงอย่างแท้จริง เธออยากได้น้ำหอมที่ไม่เคยมีมาก่อนในยุคนั้น น้ำหอมออกแบบมาเพื่อสะท้อนกลิ่นอายความเป็นผู้หญิงอย่างเต็มที่ ดีไซเนอร์ระดับตำนานคนนี้จึงริเริ่มปรึกษากับ Ernest Beaux นักปรุงน้ำหอมชื่อดังผู้เคยสร้างสรรค์น้ำหอมส่วนพระองค์ให้กับพระเจ้าซาร์ของรัสเซีย ซึ่งเธอพบกับเขาเมื่อครั้งออกเดตกับ Dmitri Pavlovich ที่โกตดาซูร์ โจทย์ยากมหาหินนี้ถูกโยนให้กับเออร์เนสต์เพื่อทำการบ้านอย่างหนัก และแล้วการบ้านอันท้าทายความสามารถก็ใช้เวลาหลายเดือนก่อนจะออกมาเป็นตัวอย่างทดลองให้กับโคโค่ได้ตัดสินใจ

Ernest Beaux นักปรุงน้ำหอมมือฉมังก์ในยุคนั้น / ภาพ: Scents of Self

     ปี 1921 ถึงเวลาที่โคโค่รอคอย ตัวอย่างทดลองจากนักปรุงน้ำหอมชื่อดังเรียงรายให้เธอทั้งหมด 10 ตัวอย่างก็พร้อมให้เธอเลือกสรรว่าสิ่งใดคือสิ่งที่ตอบโจทย์เธอที่สุด โดยตัวอย่างของเออร์เนสต์มีทั้งหมด 10 รหัสคือ 1-5 และ 20-24 เรื่องราวในอดีต แรงบันดาลใจ และความคาดหวังในการสร้างน้ำหอมเพื่อผู้หญิงให้แตกต่างอย่างมีระดับทำให้โคโค่ต้องตัดสินใจอย่างถี่ถ้วน และเธอก็ถูกใจกับตัวอย่างทดลองหมายเลข 5 ซึ่งก็ดูเหมือนจะเป็นกรรมวิธีทั่วไปในการเลือกน้ำหอมที่ชอบ แต่เพราะความไม่ธรรมดาจึงกลายเป็นตำนาน เพราะมีเรื่องเล่าจากหลายแหล่งระบุว่าตัวอย่างทดลองลำดับที่ 5 เป็นตัวอย่างที่มีการปรุงผิดพลาดออกมาจากห้องทดลองของเออร์เนสต์

สารแอลดิไฮด์ยุคใหม่ที่ใช้สำหรับปรุงน้ำหอม / ภาพ: Le Labo

     เรื่องราวถูกเล่าต่อกันมาว่าผู้ช่วยของเออร์เนสต์ทำการผสมส่วนผสมทุกอย่างลงไปเหมือนปกติ แต่ได้ใส่แอลดีไฮด์ (Aldehyde) เกินสัดส่วนที่กำหนด และเป็นจำนวนที่ไม่เคยมีน้ำหอมขวดใดในโลกเคยผสมด้วยสัดส่วนนี้มาก่อน กลิ่นของมันจึงออกมาพิเศษจนอาจจะเตะจมูกและสัมผัสไปถึงรากลึกความรู้สึกของโคโค่จนทำให้เธอเลือกน้ำหอมรหัสนี้เหนือกว่า 9 ตัวอย่างที่เหลือ และแล้วในปีเดียวกันน้ำหอมหมายเลข 5 เริ่มผลิตและกลายเป็นตำนานจนถึงทุกวันนี้

Tilar Mazzeo ผู้เขียนหนังสือเกี่ยวกับน้ำหอม Chanel N°5 / ภาพ: Just Forking Around

     หลังจากการเลือกตัวอย่างและพัฒนาจนน้ำหอมสมบูรณ์แบบ มีเรื่องราวเล่าต่อกันอีกว่าโคโค่ได้ชวนเออร์เนสต์และเพื่อนๆ ไปร้านอาหารสำหรับชนชั้นสูงแถบริเวียร่าเพื่อเฉลิมฉลองความสำเร็จและตัดสินใจฉีดน้ำหอมลงบนโต๊ะสร้างกลิ่นหอมคลุ้งไปทั่วร้านจนหญิงสาวที่เดินผ่านโต๊ะของพวกเขาต้องหยุดและถามว่ากลิ่นหอมนี้มันมาจากไหน Tilar Mazzeo ผู้เขียนหนังสือเรื่อง “The Secret of Chanel No 5” กล่าวถึงเหตุการณ์นี้ว่า “สำหรับโคโค่นี่คือโมเมนต์ที่ยืนยันได้อย่างชัดเจนว่าน้ำหอมขวดนี้จะเป็นน้ำหอมที่ปฏิวัติวงการน้ำหอมไปตลอดกาล” ซึ่งเขายังกล่าวย้ำอีกด้วยว่า “นั่นเป็นครั้งแรกที่ผู้คนทั่วไปได้กลิ่นน้ำหอมหมายเลข 5 ของชาเนลและต้องหยุดตามหาที่มาของมัน เป็นช่วงเวลาที่ผู้บริโภคได้สัมผัสกลิ่นที่พวกเขาไม่เคยได้กลิ่นมาก่อน มันคือประวัติศาสตร์ของวงการน้ำหอม”

น้ำหอม Chanel N°5 ขวดแบบดั้งเดิม / ภาพ: Garden Fairy

     ความยอดเยี่ยมแสนพิเศษของน้ำหอมหมายเลข 5 ที่ผิดพลาดจากการทดลองฝังอยู่ในจิตใจของโคโค่เสมอมา กลิ่นหอมของซิตรัสประเภทต่างๆ คละคลุ้งและติดทนนาน ในขณะที่กลิ่นเหล่านี้เคยอยู่ในน้ำหอมก่อนหน้านี้ก็จริงแต่ไม่เข้มข้มและติดทนนานเท่าน้ำหอมหมายเลข 5 ของชาเนล แอลดิไฮด์ที่เพิ่มลงไปสามารถสร้างคาแรกเตอร์ตรงนี้ออกมาได้ชัดเจนและไม่เคยมีใครกล้าใช้เยอะขนาดนี้มาก่อน(แอลดิไฮด์สร้างกลิ่นซิตรัสที่ต้องการได้แต่เข้มข้นรุนแรงเกินไป นักปรุงน้ำหอมจึงไม่นิยมนักในเวลานั้น) วัตถุดิบชั้นยอดจากทั่วโลกส่งมาเพื่อผลิตน้ำหอมในตำนานนี้โดยเฉพาะ เอกลักษณ์เฉพาะตัวทำให้ชื่อเสียงขจรขจายไปไกลและเป็นอมตะเหนือกาลเวลา ความเรียบง่ายของชื่อ โลโก้ และขวดยิ่งเป็นภาพจำตั้งแต่ตอนนั้น ตำนานขวดแก้วปรากฏอยู่ในผลผลิตในวัฒนธรรมป๊อปต่างๆ โฆษณาของน้ำหอมหมายเลข 5 เองก็สร้างบรรทัดฐานในการนำเสนอน้ำหอมในแบบที่ไม่เคยปรากฏ ปี 2021 นี้ก็ครบรอบ 100 ปีพอดิบพอดีที่น้ำหอมของชาเนลขวดนี้สร้างปรากฏการณ์ในโลกแห่งน้ำหอม จากเรื่องราวทั้งหมดเราจึงนิยามให้กับเลข 5 เลขมงคลของโคโค่ชาเนลว่า “ความผิดพลาดที่ประสบความสำเร็จ”

 

ข้อมูล: BBC, Fashionista, Town & Country, culture trip, Fragantica และ The Secret of Chanel No. 5: The Intimate History of the World's Most Famous Perfume - Tilar Mazzeo