บทสัมภาษณ์จากนิตยสารโว้กประเทศไทย ฉบับมิถุนายน 2021 ฉลอง #PRIDEMONTH

 

ธัญญ์วาริน สุขะพิสิษฐ์ (กอล์ฟ) ผู้กำกับและผู้เขียนบทภาพยนตร์เรื่อง แมลงรักในสวนหลังบ้าน (Insects in the Backyard) ต้องสู้กับข้อกล่าวหาว่าหนังของเขา “ผิดศีลธรรมอันดี” มายาวนานถึง 7 ปี และการต่อสู้เพื่อที่จะได้โบยบินไปสู่สายตาผู้ชมนี้เองคือบันไดส่งให้ธัญญ์วารินก้าวขึ้นไปรับตำแหน่งนายกสมาคมผู้กำกับภาพยนตร์ไทย ตามมาด้วยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ ที่ประวัติศาสตร์ต้องบันทึกไว้ในฐานะ ส.ส.ข้ามเพศคนแรกของรัฐสภาไทย

 

V: เล่าให้เด็กๆ รุ่นนี้ที่น่าจะรู้จักธัญญ์วารินก็ตอนเป็นส.ส.ข้ามเพศแล้วฟังหน่อยว่า กว่าจะมาถึงจุดนี้ผ่านอะไรมาบ้าง 

G: ก่อนที่จะมาเป็นผู้กำกับ ก่อนที่จะมาเป็น ส.ส. ธัญญ์วารินก็เป็นกะเทยเด็กหัวโจกในสังคมที่ไม่ยอมรับกะเทย กดดันมากว่าจะเป็นกะเทยอย่างไรให้เขายอมรับ ก็เห็นแค่ 2 ทางว่าถ้าไม่สวยจนเป็นนางแบบได้เหมือนพี่ม้า อรนภา ก็ต้องเรียนให้เก่ง แล้วสมัยนั้นความรู้เกี่ยวกับการเทกฮอร์โมนเพื่อแปลงเพศมันน้อยมาก เรากับเพื่อนๆ เลยไม่เลือกสวยเพราะกลัวว่าการกินยาคุมจะมีผลต่อสมอง ก็ได้แต่แอบแรด แอบสวย แอบแต่งตัวประกวดนางงามกันอยู่ในหอพัก (หัวเราะ) พอออกมาข้างนอกก็เป็นเด็กเรียน สอบแข่งขันวิชาการ เป็นตัวแทนโรงเรียนต่างๆ

 

V: ในเมื่อเป็นเด็กเรียนเก่ง สมัยนั้นก็มักจะสอบเป็นหมอหรือเป็นทนาย เบนเข็มมาสนใจงานภาพยนตร์ได้อย่างไร 

G: ความฝันแรกในวัยเด็กคืออยากเป็นเอกอัครราชทูต แต่พอโตขึ้นก็เรียนรู้ว่าเราไม่มีเส้นสาย ไม่ได้มาจากตระกูลใหญ่โต แถมเป็นกะเทย แค่เป็นทูตยังเป็นไปไม่ได้ เราจึงหลีกหนีสังคมที่ไม่ยอมรับความเป็นกะเทยของเราด้วยหนังสือนิยายต่างๆ อายุ 17 ลุกขึ้นมาทำละครเวทีภาษาอังกฤษเรื่อง วันทอง เขียนบทเอง กำกับเอง เป็นนางเอกเอง วินาทีที่มีผู้ชาย 2 คนมาแย่งกันรักเรา ฟินมาก มันเติมเต็ม ก็เลยเข้ามาทำงานในกรุงเทพฯ จนได้เล่นละครเรื่องแรก ชายไม่จริงหญิงแท้ ถือเป็นตัวอิจฉาที่ดังมากนะคะ แต่พอกำลังจะมีงานเข้ามามากขึ้น รัฐบาลก็ประกาศแบนกะเทยจากหน้าจอทีวีในปี 2541 เพราะกลัวว่าจะเป็นตัวอย่างที่ไม่ดีให้แก่เยาวชน เราก็เลยต้องกลับบ้านมาเป็นครูแต่ก็ยังไม่ทิ้งความฝัน เห็นมูลนิธิหนังไทยจัดประกวดหนังสั้น ก็เลยไปยืมกล้องถ่ายวิดีโอของลุงมาแล้วก็ถ่ายไปตามที่เราคิดได้ออกมาเป็นหนังสั้นเรื่อง แหวน เรื่องราวของโสเภณีข้างถนน มอเตอร์ไซค์รับจ้าง และกะเทยเป็นใบ้ หนังได้รับรางวัลและได้ไปฉายต่างประเทศ นั่นเป็นครั้งที่เรารู้สึกว่านี่แหละอวัยวะที่ 33 ของเราที่จะใช้สื่อสารกับโลก เพราะเมื่อหนังได้ไปฉายที่ไหนก็ตาม คนที่ดูก็จะเข้าใจสิ่งที่เราสื่อด้วยภาษาหนัง ซึ่งเป็นภาษาสากล สารหลักของหนังสั้นเรื่องนั้นคือไม่ว่าคุณจะเป็นผู้หญิง ผู้ชาย หรือกะเทยก็ต่างมีความทุกข์และความสุขไม่ต่างจากคนอื่นบนโลกใบนี้ กะเทยเป็นใบ้คือสัญลักษณ์ของกะเทยที่ไม่มีปากไม่มีเสียง และจากกะเทยเป็นใบ้ในวันนั้นมาถึงกะเทยที่เป็นส.ส.ในวันนี้ กะเทยเดินทางมาไกลมากนะคะ (ยิ้ม)

 

V: หนังได้ฉายแล้ว ดังนั้นขอสปอยล์ตรงๆ จากผู้เขียนบทและกำกับตอนนี้เลยว่า สิ่งที่ตั้งใจจะเล่าและเรียกร้องในภาพยนตร์เรื่อง แมลงรักในสวนหลังบ้าน คืออะไร 

G: มาจากเรื่องในครอบครัวตัวเองที่ทำให้เห็นว่าถ้าในบ้านมีคนที่เป็น LGBTQ+ ต่อให้รักกันแค่ไหนมันก็มีกำแพงที่มองไม่เห็นขวางอยู่เสมอ ซึ่งกำแพงนั้นคือความรู้ความเข้าใจเรื่องความหลากหลายทางเพศนั่นเอง ก็เลยทำหนังเรื่องหนึ่งที่จะพูดเรื่องนี้ให้ชัดเจนที่สุด เพราะความหลากหลายทางเพศเป็นเรื่องที่ประเทศนี้พยายามมองไม่เห็น ถูกซุกไว้ใต้พรม แมลงในสวนหลังบ้านมีความหลากหลายทางสปีชีส์มากมาย แต่ไม่เป็นที่ต้องการก็เลยถูกซุกเอาไว้หลังบ้านตอนแรกเราคิดว่าแมลงตัวนี้จะเป็นหิ่งห้อย แต่มันส่องแสงแรงมากจนได้ไปประกวดในเทศกาลหนังต่างประเทศ และการที่ถูกแบนก็กลายเป็นกระแสสังคมที่ทำให้เรามีตัวตนอยู่จนทุกวันนี้ มันทำให้เรามีคนฟังมากขึ้น ทำให้เสียงเราดังขึ้น ทั้งในแง่ของการเป็นคนทำหนังและคนที่ต่อสู้เพื่อเสรีภาพของการแสดงออกของคนทำงานศิลปะ ศาลปกครองใช้เวลา 5 ปีในการตัดสินว่าหนังเรื่องนี้สามารถฉายได้ในเรต ฉ.20 ตามที่ขอมา เพราะหนังเรื่องนี้มิได้มีฉากใดที่ผิดศีลธรรมอันดีตามที่คณะกรรมการเรตติ้งกล่าวหา แมลงรักในสวนหลังบ้าน ได้เข้าชิงสุพรรณหงส์และเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่ผู้กำกับกะเทยได้เข้าชิงรางวัลผู้กำกับ ผู้เขียนบท และนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม ซึ่งไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน และที่สำคัญที่สุดคือหอภาพยนตร์ประกาศว่า แมลงรักในสวนหลังบ้าน เป็นมรดก ภาพยนตร์ของประเทศไทยที่ควรได้รับการอนุรักษ์ไว้ กอล์ฟได้รับเลือกให้เป็นประธานสมาคมผู้กำกับภาพยนตร์ไทยคนที่ 5 ซึ่งก็แน่นอนว่าไม่เคยมีกะเทยได้ตำแหน่งนี้ การต่อสู้เหล่านี้ทำให้เราเข้าสู่การลงสมัครรับเลือกตั้งโดยตั้งเป้าว่าจะเป็น ส.ส.กะเทยคนแรกของประเทศไทย 

 

V: แรงเสียดทานระหว่างการเป็นผู้กำกับกะเทยกับการเป็นส.ส.กะเทย ต่างกันอย่างไรบ้าง

G: เราเข้าไปในกองถ่ายจากการทำเสื้อผ้า เป็นแอ็กติ้งโค้ช เป็นผู้ช่วยผู้กำกับ ก็มีความคุ้นเคยไว้ใจกันและเราเป็นผู้กำกับที่อ่อนน้อม วันแรกบอกทีมงานเลยว่าเรามีภาพในหัว แต่เรารู้เรื่องเทคนิคน้อยกว่าทุกคนในที่นี้ เพราะฉะนั้นช่วยสั่งสอนเราด้วยนะ ทุกคนก็จะเอ็นดู และเราทำงานในกองถ่ายอย่างให้เกียรติทุกคน ส่วนตอนที่เดินเข้าไปเป็นส.ส.มั่นใจมากนะคะ เพราะเวลาเราไปปราศรัย ตอนลงจากเวทีจะมีคนที่เป็น LGBTQ+ มากอดเราร้องไห้ บอกว่า “พี่คะ ประเทศเราไม่เคยมีใครที่จะเป็นตัวแทนพวกเราได้เลย หนูฝากความหวังไว้กับพี่นะคะ” เหมือนเราได้แบกรับความหวังของประชาชนผู้มีความหลากหลายทางเพศนับล้านคนเอาไว้ และมีหน้าที่ต้องพยายามทำให้เขาได้รับสิทธิเท่ากับคนอื่นๆ LGBTQ+ อยู่มาด้วยความรู้สึกถูกกดทับว่าเราเป็นคนชั้น 3 ชั้น 4 ชั้น 5 ไม่ได้รับสิทธิตามกฎหมาย ถูกโกงความเป็นมนุษย์ เราถูกฆ่าตัดตอนความฝัน เราไม่กล้าฝันที่จะเป็นนายกรัฐมนตรี เราไม่กล้าฝันว่าจะเป็นข้าราชการหรือผู้บริหารระดับสูงที่แต่งหญิงได้ เราฝันได้แค่เป็นช่างแต่งหน้า เป็นแม่ค้า เป็นนางโชว์ เราไม่สามารถแม้แต่จะมีความรักได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ประเทศนี้ไม่เอื้อให้เรามีความรักซึ่งเป็นพื้นฐานที่สุดของความเป็นมนุษย์ เราแบกสิ่งเหล่านี้เข้าไปในสภาด้วยคะแนนเสียงจากประชาชนหลายล้านคน แล้วเราก็ถูกกระหน่ำทั้งด้วยดอกไม้และก้อนหินจากทุกฝ่ายตั้งแต่วันแรก “เพศตัวเองยังสับสนจะมาเป็นส.ส.ได้อย่างไร ส.ส.ต้องไม่ใช่แบบนี้” อคติทางเพศและค่านิยมเดิมๆ ถาโถมใส่มากกว่าวันที่ก้าวเข้าไปเป็นผู้กำกับมากเลยค่ะ 

 

V: แล้วส.ส.ที่เป็นตัวแทนของกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศจะสร้างประโยชน์ให้ประชาชนที่เป็นสเตรตอย่างไร 

G: โดยหน้าที่ ส.ส.มีหน้าที่ยกมือโหวตเพื่อผ่านร่างกฎหมายที่มีผลต่อประชาชนทุกคนอยู่แล้วค่ะ ส.ส.เขตก็ไม่ได้มีหน้าที่ทำงานเพื่อประโยชน์ของประชาชนในเขตตัวเองอย่างเดียวถูกไหมคะ เราก็ไม่ได้มีหน้าที่ทำงานเพื่อกลุ่มคนที่มีความหลากหลายทางเพศอย่างเดียวเหมือนกัน ตั้งแต่ก่อนมาเป็นส.ส. เราก็ต่อสู้เรื่อง Freedom of expression ของคนทำงานศิลปะมานานแล้ว และยังทำอยู่ต่อเนื่อง ส่วนเรื่องผู้มีความหลากหลายทางเพศก็อย่างที่บอกไปว่าเมื่อ LGBTQ+ ใช้ศักยภาพได้เต็มที่จีดีพีย่อมดีขึ้น สังคมก็ย่อมดีขึ้น คนที่เป็นสเตรตก็ย่อมได้รับผลดีด้วย หรือยกตัวอย่างการแก้กฎหมายสมรสเท่าเทียมที่ปัจจุบันกำหนดว่าผู้ที่สามารถจดทะเบียนสมรสได้ต้องเป็น “ชายหรือหญิง” เท่านั้น เราผลักดันให้เปลี่ยนเป็น “บุคคล” ซึ่งทำให้การปิดกั้นความเป็นไปได้หายไป เพราะอย่าลืมว่าเพศมีความลื่นไหลนะคะ ผู้ชายคนหนึ่งอาจจะตกหลุมรักผู้หญิงคนหนึ่ง อยากมีเธอเป็นคู่ชีวิตโดยรู้หรือไม่รู้ก็ตามว่าผู้หญิงคนนั้นเป็นทรานส์วูแมน ถ้าคุณยังรักเธอก็สามารถแต่งงาน สร้างครอบครัว รับสิทธิประโยชน์ในฐานะคู่สมรสได้ตามกฎหมาย ไม่ต้องถูกประทับตราไว้ตั้งแต่แรกว่านี่คือความรักที่รัฐไม่ยอมรับ ดังนั้น การมีส.ส.กะเทยอยู่ในสภาจะเป็นการเปิดประตูไปสู่โอกาสอีกมากมาย ซึ่งแม้แต่คนที่คิดว่าตัวเองมีสิทธิ์ทุกอย่างสมบูรณ์พร้อมอยู่แล้ว อาจจะยังคิดไปไม่ถึงเลยก็เป็นได้ 

 

V: แล้วในวันนี้ที่ต้องยุติบทบาทการเป็น ส.ส.โดยไม่เต็มใจแล้ว ธัญญ์วารินจะเดินไปทางไหนต่อ 

G: ประกาศตัวไว้ว่าจะเป็นผู้แทนราษฎรตลอดชีวิตค่ะ ตอนนี้ก็ยังทำงานในสภาในฐานะรองประธานคณะอนุกรรมการศิลปวัฒนธรรมเป็นโฆษกพรรคก้าวไกล กำกับซีรี่ส์ เป็นตัวประสานระหว่างคนทำงานศิลปะกับกระทรวงวัฒนธรรม ยังเรียกร้องต่อสู้เรื่องสวัสดิการของแรงงานในอุตสาหกรรมภาพยนตร์ เพราะคนที่ทำงานหนังส่วนมากเป็นฟรีแลนซ์ที่ไม่ได้รับสวัสดิการอะไรเลย เรียกร้องการแก้กฎหมายภาพยนตร์เพื่อให้สิทธิเสรีภาพแก่คนทำงาน พัฒนาวัฒนธรรมการดูหนัง การทำหนัง การไม่ผูกขาดทางการค้า และเพิ่มพื้นที่การแข่งขันของโรงหนัง เพื่อการพัฒนาวงการภาพยนตร์ไทยอย่างยั่งยืน ซึ่งการปรับระบบการศึกษาและการปรับเปลี่ยนทั้งหมดที่กล่าวมาขีดเส้นใต้ 4 เส้นว่าเป็นหน้าที่ของรัฐบาลที่จะต้องแก้ไข กอล์ฟยังเชื่อว่าประเทศไทยเปลี่ยนแปลงได้ เหนื่อยมากท้อมากแค่ไหน เราก็ยังทำงานอยู่ด้วยความหวัง เพราะถ้าเราหมดหวังเราจะปล่อยให้คนไม่ดีหากินกับประเทศโดยไม่เห็นหัวประชาชน กอล์ฟมีความหวังว่าประชาชนจะลุกขึ้นมาทวงถามสิทธิ์ขั้นพื้นฐานของตัวเอง สวัสดิการแห่งรัฐเป็นสิ่งที่ทุกคนควรได้ เพราะเงินภาษีที่เก็บไปไม่ใช่น้อยนะคะ แต่เมื่อเข้าไปเป็นส.ส.แล้วเราได้เห็นว่า ในกระบวนการจัดทำงบประมาณแผ่นดิน เงินมันไม่ได้ไปถึงประชาชนสักเท่าไร เราจึงยังมีความหวังว่าเงินเหล่านี้จะกลับมาสู่ประชาชนให้ได้มากที่สุด และมันจะเป็นจริงได้ถ้าทุกคนสู้เพื่อความหวังเดียวกันค่ะ

 

ช่างภาพ: สุดเขต จิ้วพานิช

เรื่อง: วรรณวนัช สิริ